Πόσο μόνος μπορεί να αισθάνεται κάποιος που ανήκει στην ίδια κατηγορία με το ένα τρίτο του ενεργού πληθυσμού; Πόσα αρνητικά συναισθήματα μπορεί να βιώνει ένας νέος όταν το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι ίδιο με αυτό που βασανίζει καθημερινά δύο στους τρεις συνομήλικούς του; Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα δεν είναι η προφανής, όταν ο λόγος αφορά τους άνεργους.
Του Σταύρου Γιακουβή
Οι επιστημονικές έρευνες επί του θέματος επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη γνωρίζει κάθε άνεργος και που φοβάται κάθε εργαζόμενος, ιδιαίτερα σε μία περίοδο με τα επίσημα ποσοστά ανεργίας να ξεπερνούν το 27%. Η εργασία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής κάθε εργαζόμενου και κατά συνέπεια η απώλειά της κλονίζει την ίδια την ταυτότητά του. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο άνεργος κλείνεται στον εαυτό του, χάνει μέρος της αυτοεκτίμησης και της αξιοπρέπειάς του. Τα έντονα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει τον ωθούν (συχνά τον φτάνουν) στα όρια της κατάθλιψης. Το φαινόμενο της ανεργίας έχει συνδεθεί άμεσα με την αύξηση των αυτοκτονιών.
Περιμένοντας την πολυπόθητη ανάπτυξη, στην οποία έχουν εναποτεθεί οι ελπίδες για ανάσχεση της ανεργίας, τα τελευταία χρόνια έχουν εκδηλωθεί διάφορες προσπάθειες υποστήριξης των ανέργων, όπως η λειτουργία κοινωνικών ιατρείων για ανασφάλιστους κτλ.
Μία παρόμοια προσπάθεια ξεκινά στη Βέροια και την Έδεσσα η ψυχαναλύτρια Αναστασία Κρητικού. Στόχος της είναι να παράσχει δωρεάν ομαδική ψυχοθεραπεία σε άνεργους συμπολίτες της.
ΓΙΑΤΙ ΟΜΑΔΙΚΗ
«Ένας τρόπος, ίσως ο μοναδικός που μας έχει απομείνει, για να βελτιώσουμε τις δύσκολες συνθήκες που βιώνουμε είναι να αναρωτηθούμε τι μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς με βάση τις δυνατότητές του. Σε τι μπορεί να βοηθήσει τον συνάνθρωπό του. Με αυτό το σκεπτικό αποφάσισα να διοργανώσω συνεδρίες ομαδικής ψυχοθεραπείας για άνεργους», λέει η κ. Κρητικού. Εργαζόμενη ως ψυχαναλύτρια στη Βέροια και την Έδεσσα, έχει έρθει σε επαφή με πολλούς άνεργους που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και έχει στηρίξει πολλούς από αυτούς. Παρά τις καλές προθέσεις, ωστόσο διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να συνεισφέρει πολλά μέσα από ατομικές συναντήσεις. Όπως εξηγεί: «όταν συγκροτείται μία ομάδα, αποκτά μεγάλη δυναμική. Τα θετικά αποτελέσματα έρχονται πιο γρήγορα σε σύγκριση με τις ατομικές συναντήσεις. Έχω προσωπική επαγγελματική εμπειρία από αντίστοιχες προσπάθειες ομαδικών συνεδριών στη Γαλλία».
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΦΥΛΑΞΕΙΣ
Ανάμεσα στους βασικούς στόχους της ομαδικής ψυχοθεραπείας είναι να αποτρέψει τα μέλη της ομάδας από το να κλειστούν στον εαυτό τους. Ως προς αυτή την κατεύθυνση το περιβάλλον της ελληνικής επαρχίας είναι ευνοϊκό, καθώς οι οικογενειακοί και φιλικοί δεσμοί παραμένουν ισχυροί. Ταυτόχρονα όμως το περιβάλλον των επαρχιακών πόλεων λειτουργεί αποτρεπτικά στη συγκρότηση ομάδας ψυχοθεραπείας.
«Πολλοί άνεργοι είναι επιφυλακτικοί. Η κοινωνία μας είναι μικρή και σε πολλούς υπάρχει ο φόβος να συναντήσουν κάποιον γνωστό τους στην ομάδα. Στην περίπτωσή μας η συμμετοχή ατόμων από διαφορετικές πόλεις θα βοηθήσει να ξεπεραστεί η αρχική επιφύλαξη. Όποιοι αποφασίσουν να συμμετέχουν θα διαπιστώσουν ότι δεν υπάρχει τέτοιου είδους πρόβλημα. Το απόρρητο θα διαφυλαχθεί».
Παρά τις επιφυλάξεις, ήδη πολλοί άνεργοι από τις δύο βορειοελλαδικές πόλεις εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την ομαδική ψυχοθεραπεία. Οι περισσότεροι είναι νέοι άνθρωποι, ηλικίας μεταξύ 20 και 30 ετών, αλλά και πρώην εργαζόμενοι που έχασαν ξαφνικά τη δουλειά τους κοντά στην ηλικία των 40 ετών. Με βάση ερωτηματολόγιο που συνοδεύει την αίτηση για συμμετοχή στις συνεδρίες, η κ. Κρητικού προσπαθεί να συγκροτήσει ομάδες ατόμων με παρόμοια χαρακτηριστικά. Στόχος είναι να δημιουργηθούν σε κάθε πόλη δύο ομάδες των 6 – 8 ατόμων, που θα συμμετέχουν σε μία δίωρη συνεδρία κάθε εβδομάδα.
ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ
Το εύλογο ερώτημα για κάθε άνεργο είναι πώς θα ωφεληθεί με την ομαδική ψυχοθεραπεία από τη στιγμή που η αιτία του προβλήματος, δηλαδή η ανεργία, δεν θα αντιμετωπιστεί.
«Το ερώτημα σχετίζεται με το ίδιο το νόημα της ψυχανάλυσης», λέει η κ. Κρητικού: «Δεν μπορούμε να βρούμε δουλειά σε κάποιον άνεργο, αλλά μπορούμε να τον στηρίξουμε και να τον βοηθήσουμε να αισθανθεί καλύτερα. Η απόγνωση που αισθάνονται οι άνεργοι είναι συχνά αβάσταχτη. Σκέφτονται ότι θα ήταν καλύτερα να είχαν μία δουλειά, ακόμη και χωρίς να πληρώνονται, παρά να είναι άνεργοι».
Η βελτίωση των αρνητικών συναισθημάτων και η αντιμετώπιση της κατάθλιψης αποτελούν τις κύριες προσδοκίες όσων ήδη έχουν ενδιαφερθεί για την ομαδική ψυχοθεραπεία.
«Σημαντικό για έναν άνεργο είναι να ανακτήσει την αυτοεκτίμησή του και να αισθανθεί δυνατός. Να αντιληφθεί ότι δεν πρέπει να το βάζει κάτω και ότι πάντα υπάρχει κάτι καλύτερο που μπορεί να πετύχει. Πρέπει να βασίζεται στις σχέσεις που έχει με άλλους ανθρώπους, να μιλά και να εκφράζει τα συναισθήματά του. Το χειρότερο που έχει να κάνει είναι να κλειστεί στον εαυτό του και να αναζητήσει άλλες διεξόδους, όπως το αλκοόλ. Ακόμη και όσοι διστάζουν να συμμετάσχουν σε ομαδική ψυχοθεραπεία, μπορούν να απευθυνθούν σε κάποια γραμμή τηλεφωνικής υποστήριξης. Έχουν μόνο να κερδίσουν».
Όσοι άνεργοι ενδιαφέρονται για τη δωρεάν ομαδική ψυχοθεραπεία, μπορούν να απευθυνθούν στα τηλέφωνα: 2381-300435 για Έδεσσα και 2331-068028 για Βέροια ή στο 6972-054101.
ΕΝΑΣ ΣΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ
Στην Ελλάδα της ανεργίας, η Βέροια και η Έδεσσα δεν είναι «πρωταθλήτριες», αλλά τα ποσοστά των ανέργων και στις δύο πόλεις ξεπερνούν τον πανελλαδικό μέσο όρο. Στη Βέροια, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε το εργατικό κέντρο της πόλης τον περασμένο Σεπτέμβριο, το ποσοστό των ανέργων ξεπερνά το 35%. Στα ίδια επίπεδα κυμαίνεται επισήμως η ανεργία και στην Έδεσσα, η οποία πέρασε μία έντονη περίοδο αποβιομηχάνισης ήδη τις προηγούμενες δεκαετίες.
«Τα επίσημα στοιχεία για την ανεργία δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Στην πόλη μας υπολογίζουμε ότι το ποσοστό ξεπερνά το 40%», λέει η αντιπρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Έδεσσας Βάσω Βότση. Σύμφωνα με την ίδια, η κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς: «Ακόμη και οι κονσερβοποιίες, που τα προηγούμενα χρόνια μείωναν έστω εποχιακά το ποσοστό ανεργίας, έχουν αλλάξει τακτική. Φέτος συστηματικά προσέλαβαν ως εποχιακούς εργάτες πολλούς ασφαλισμένους του ΟΓΑ, για να αποφύγουν να πληρώσουν την ασφάλισή τους. Με αυτό τον τρόπο παρέμειναν άνεργοι χιλιάδες πρώην ασφαλισμένοι του ΙΚΑ, που περίμεναν να εργαστούν έστω για λίγους μήνες, ώστε να συμπληρώσουν τα ένσημα που απαιτούνται για να έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη».
