Ο Προκόπης Παυλόπουλος γεννήθηκε στην Καλαμάτα στις 10 Ιουλίου 1950. Πατέρας του είναι ο φιλόλογος καθηγητής Βασίλης Παυλόπουλος από την Καλαμάτα. Στην Καλαμάτα τελείωσε το Λύκειο και κατόπιν σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο Paris II, και το 1977 έγινε διδάκτορας στο Δημόσιο Δίκαιο στο ίδιο Πανεπιστήμιο.
Ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα και δίδαξε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ως Επιμελητής (1981), Υφηγητής (1982), Επίκουρος Καθηγητής (1983), Αναπληρωτής Καθηγητής (1986) και Kαθηγητής (1989). Το 1986 έγινε και Επισκέπτης Καθηγητής στο γαλλικό πανεπιστήμιο Paris II. Εργάστηκε ως δικηγόρος, νομικός σύμβουλος επιχειρήσεων και έχει συμμετάσχει σε πολλές νομοπαρασκευαστικές επιτροπές.
Το 1974 διετέλεσε Γραμματέας του πρώτου Προέδρου της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας Μιχάλη Στασινόπουλου. Την περίοδο 1989-1990 διετέλεσε Κυβερνητικός Εκπρόσωπος της Οικουμενικής Κυβέρνησης Ζολώτα. Τον Σεπτέμβριο του 1995 ανέλαβε πολιτικός σύμβουλος του Προέδρου της Ν.Δ., Μιλτιάδη Έβερτ. Εκλέγεται βουλευτής Επικρατείας το 1996 και απο το 2000 μέχρι σήμερα στην Α’ εκλογική περιφέρεια Αθηνών. Το 1996 ανέλαβε Εκπρόσωπος Τύπου και Ενημέρωσης της Ν.Δ. Από τον Μάρτιο του 2004 μέχρι το Σεπτέμβριο του 2007 ήταν Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Από το Σεπτέμβριο του 2007 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2009 ήταν Υπουργός Εσωτερικών, στο νέο υπουργείο που δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης. Τον Φλεβάρη του 2015 προτάθηκε για τη θέση του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
