Η επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών του ΕΚ ενέκρινε τη Δευτέρα σχέδια για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης συνόρων μέσω μίας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, η οποία θα αποτελείται από τον FRONTEX, τον οργανισμό διαχείρισης εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, και από τις αρχές διαχείρισης συνόρων των κρατών μελών. Η νέα αυτή συνοριοφυλακή και ακτοφυλακή θα αναπτύσσει επιπρόσθετες ομάδες ταχείας επέμβασης σε εκείνα τα κράτη μέλη των οποίων τα εξωτερικά σύνορα βρίσκονται υπό πίεση. Οι εθνικές αρχές θα συνεχίσουν να διαχειρίζονται τα σύνορά τους σε καθημερινή βάση, ενώ θα έχουν παράλληλα τη δυνατότητα να ζητήσουν τη βοήθεια της νέας αυτής συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής σε περιπτώσεις κρίσεων.
”Η ΕΕ χρειάζεται μία καλύτερη και ασφαλέστερη διαχείριση των εξωτερικών της συνόρων, συνεπώς, χρειάζεται και μία Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή το συντομότερο δυνατό. Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή δεν αποτελεί τη μοναδική λύση στην μεταναστευτική κρίση που αντιμετωπίζει η ΕΕ σήμερα, ούτε μπορεί να επαναφέρει σε κανονική λειτουργία το χώρο Σένγκεν. Ωστόσο, είναι ένα πρώτο βήμα, και χωρίς αυτό το υπόλοιπο των νομοθετικών προτάσεων για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, και την ομαλή λειτουργία του Σένγκεν όπως είχε αρχικά προβλεφθεί, δε θα είχαν αποτέλεσμα. Πρέπει να δείξουμε στους Ευρωπαίους ότι η ΕΕ μπορεί όχι μόνο να λαμβάνει αποφάσεις, αλλά μπορεί να είναι αποτελεσματική ”, δήλωσε ο εισηγητής Artis Pabriks (ΕΛΚ, Λετονία).
Οι ευρωβουλευτές άλλαξαν με τροπολογίες την αρχική νομοθετική πρόταση προκειμένου να καταστήσουν την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή πιο αποτελεσματική ως προς την αντιμετώπιση των προκλήσεων που καλείται να φέρει εις πέρας η ΕΕ στα σύνορά της, τόσο όσον αφορά στη μετανάστευση, όσο και στην εσωτερική της ασφάλεια. Στόχος είναι να διαφυλαχθεί η ελεύθερη κυκλοφορία εντός του χώρου Σένγκεν, να αυξηθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με σεβασμό παράλληλα της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών.
Πιο συγκεκριμένα, οι ευρωβουλευτές άλλαξαν το σχέδιο της πρότασης προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι θα εναπόκειται στα ίδια τα κράτη μέλη (στο Συμβούλιο δηλαδή και όχι στην Επιτροπή) να αποφασίζουν, με ειδική πλειοψηφία, για το αν θα πρέπει να λαμβάνει χώρα ή όχι μία επιχείρηση παροχής βοήθειας στον έλεγχο των συνόρων.
Το σχέδιο του κανονισμού εγκρίθηκε με 40 ψήφους υπέρ, 10 κατά, και 5 αποχές.
Το Συμβούλιο μπορεί να αποφασίζει για την ανάπτυξη ταχειών συνοριακών επεμβάσεων σε καταστάσεις κρίσης
Σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος αντιμετωπίζει αυξημένες πιέσεις στα εξωτερικά του σύνορα, όπως δυσανάλογη μεταναστευτική πίεση ή διασυνοριακά εγκλήματα, ομάδες ταχείας συνοριακής επέμβασης θα αναπτύσσονται προσωρινά είτε κατόπιν αιτήματος ενός κράτους μέλους, είτε με απόφαση του Συμβουλίου:
Κατόπιν αιτήματος ενός κράτους μέλους, ένα “επιχειρησιακό σχέδιο” θα πρέπει να συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, η οποία θα πρέπει, εντός τριών εργάσιμων ημερών, να διαθέσει το απαραίτητο προσωπικό και να παράσχει τεχνικό εξοπλισμό, και
σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος δεν λαμβάνει τα μέτρα που προτείνει η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή ή όταν η μεταναστευτική πίεση θέτει σε κίνδυνο τη λειτουργία του χώρου Σένγκεν, η Επιτροπή μπορεί να υποβάλει πρόταση με σχέδιο δράσης στο Συμβούλιο. Το Συμβούλιο θα αποφασίζει στη συνέχεια με ειδική πλειοψηφία για το αν χρειάζεται να αναπτυχθούν ομάδες συνοριακής επέμβασης. Το σχέδιο δράσης θα πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους και της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.
Επιχειρήσεις επιστροφών
Οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν επίσης να επεκτείνουν περαιτέρω το ρόλο της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, δίνοντάς της τη δυνατότητα να βοηθάει τα κράτη μέλη στις επιχειρήσεις επιστροφών (δηλαδή στην επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών στη χώρα καταγωγής τους), τόσο επιχειρησιακά όσο και τεχνικά, ενώ η ίδια η απόφαση για την επιστροφή θα λαμβάνεται σε εθνικό επίπεδο. Οι ευρωβουλευτές, ωστόσο, αποφάσισαν ότι, σύμφωνα με την αρχή της μη επαναπροώθησης, η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή δεν θα πρέπει να οργανώνει επιχειρήσεις σε τρίτη χώρα όπου υπάρχει κίνδυνος παραβίασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Οι συνοριοφύλακες
Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή δεν θα διαθέτει τους δικούς της συνοριοφύλακες, αλλά θα είναι σε θέση να καλέσει, από ένα απόθεμα 1500 εφέδρων, φρουρούς ταχείας αντίδρασης οι οποίοι θα ορίζονται από τα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη χωρίς χερσαία ή θαλάσσια εξωτερικά σύνορα θα πρέπει να θέτουν στη διάθεση της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής το 3% των εθνικών συνοριοφυλάκων τους, ενώ για εκείνα τα κράτη μέλη που έχουν χερσαία ή θαλάσσια εξωτερικά σύνορα, το ποσοστό συμμετοχής θα ανέρχεται στο 2%.
Λογοδοσία
Σύμφωνα με το κείμενο που εγκρίθηκε, η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή θα πρέπει να λογοδοτεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Επόμενα βήματα
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Συμβουλίου και Κοινοβουλίου προκειμένου να καταλήξουν σε συμφωνία για τη νέα αυτή νομοθεσία αναμένεται να ξεκινήσουν στις 31 Μαΐου. Η διαπραγματευτική εντολή εγκρίθηκε με 44 ψήφους υπέρ, 9 κατά και 2 αποχές.
