Η αλήθεια για τη φέτα και τις συμφωνίες της Ε.Ε. με τρίτες χώρες
Οι Συμφωνίες της Ε.Ε. με την Νότια Αφρική (SADC), τον Καναδά (CETA) αν και έχουν κλείσει σε επίπεδο κορυφής εδώ και καιρό, εξακολουθούν να είναι στο προσκήνιο της ελληνικής επικαιρότητας λόγω της πρόσφατης προσωρινής έγκρισής τους από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ η κύρωσή τους από τα εθνικά κοινοβούλια των συμβαλλόμενων μερών θα γίνει τα επόμενα χρόνια.
Κατ΄αρχήν πρόκειται για νομικά δεσμευτικές, διεθνείς συμφωνίες που συνάπτει η Ε.Ε. με τρίτες χώρες και καλύπτουν ένα τεράστιο φάσμα δραστηριοτήτων και πρακτικών, όπως εμπόριο, υπηρεσίες, επενδύσεις κ.ά.,
Ποια ήταν όμως τα ζητήματα που απασχόλησαν τη χώρα μας για τις συγκεκριμένες συμφωνίες; Οι επιπτώσεις τους στον αγροτικό τομέα.. και κυρίως αυτές που είχαν σχέση με την προστασία των Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Γεωγραφικών Ενδείξεων (ΠΓΕ) και ειδικά με τη φέτα, για τα οποία δεν προβλεπόταν η ίδια προστασία με τα αντίστοιχα προϊόντα των υπολοίπων χωρών της Ε.Ε.
Ειδικά με τον Καναδά οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν το 2009 και μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις, ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Barroso και τον Καναδό Πρωθυπουργό κ. Harper, κατά τη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες στις 18 Οκτωβρίου του 2013, η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και η επί της αρχής, συμφωνία σε πολιτικό επίπεδο.
Όσον αφορά στην προστασία της φέτας, αλλά και 4 ακόμη ευρωπαϊκών τυριών, τα οποία ο Καναδάς θεωρούσε ως «κοινές ονομασίες», η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι υπήρξαν ειδικές ρυθμίσεις, ως παρέκκλιση της πλήρους προστασίας, που θα τύχουν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΓΕ).
Η Ελλάδα ενημερώθηκε μετά την ανακοίνωση της πολιτικής συμφωνίας, παρότι είχε προηγηθεί τον ίδιο μήνα συνάντηση του τότε Πρωθυπουργού, κ. Σαμαρά με τον Πρόεδρο της Επιτροπής, κ. Barroso και στα θέματα της συζήτησής τους είχε προταθεί και το θέμα της φέτας (είχε σταλεί σχετικό υλικό από την αρμόδια υπηρεσία). Δεν υπάρχει καμία επίσημη ενημέρωση για το αποτέλεσμα της συζήτησης στο συγκεκριμένο θέμα. Ενδεχομένως λόγω πολιτικής πίεσης να υπήρξε συναίνεση στην ανωτέρω λύση.
Η τελική μορφή της συμφωνίας SADG (με τη Νότια Αφρική) παρουσιάσθηκε στα Κράτη – μέλη τον Μάρτιο του 2014 και η συμφωνία CETA (με τον Καναδά) τον Οκτώβριο του ίδιου έτους κατά την διάρκεια της Συνόδου Κορυφής Ε.Ε.-Καναδά στην Οτάβα, όταν μάλιστα η χώρα μας ασκούσε την προεδρία της Ε.Ε.
Πως αντέδρασε η τότε ελληνική κυβέρνηση;
Στις 24 Σεπτεμβρίου 2014 ο αρμόδιος Υφυπουργός Ανάπτυξης, κ. Ν. Μηταράκης έστειλε επιστολή προς τον Επίτροπο Εμπορίου στην οποία δεν έγινε αναφορά για μη αποδοχή της προτεινόμενης λύσης για την προστασία της φέτας, αλλά μόνο στο ότι υπήρχε προσδοκία για μια πιο φιλόδοξη συμφωνία σε σχέση με την προστασία της Γ.Ε. της φέτας.
Ο τότε Επίτροπος Εμπορίου έστειλε απαντητική επιστολή τον Οκτώβριο 2014 αναφέροντας ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν ολοκληρωθεί και ότι το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό, δεδομένης της προηγούμενης κατάστασης στον Καναδά. Η εν λόγω απαντητική επιστολή έγινε αποδεκτή χωρίς αντίδραση από την ελληνική πλευρά.
Το μεγάλο πρόβλημα με τις συμφωνίες αυτές είναι ότι οι συμβαλλόμενες χώρες χρησιμοποιούσαν ήδη, ανενόχλητοι, ονομασίες ελληνικών ΠΟΠ και ΠΓΕ. Στη νοτιοαφρικανική αγορά για παράδειγμα υπάρχουν τουλάχιστον από το 1975 τυριά, που κυκλοφορούν με την ονομασία “φέτα” και ουσιαστικά έχουν δημιουργήσει τη ζήτηση για το συγκεκριμένο τυρί όλα αυτά τα χρόνια. Μάλιστα ένα τέτοιο τυρί από αγελαδινό γάλα, έχει βραβευθεί για τη ποιότητά του σε διαγωνισμό γεύσης το 1995!!!
Οι συγκεκριμένες συμφωνίες πάσχουν σε δύο βασικά ζητήματα: Πρώτον, δεν απαγορεύουν τη χρήση του όρου «φέτα» σε επιχειρήσεις που διακινούσαν στην εσωτερική αγορά, οποιοδήποτε λευκό τυρί, από αγελαδινό γάλα κυρίως, και το ονόμαζαν «Φέτα». Μπορούν να συνεχίσουν να το πράττουν εις το διηνεκές.
Δεύτερον, οι επιχειρήσεις που θα ενδιαφερθούν να κυκλοφορήσουν ένα τέτοιο προϊόν στο μέλλον θα μπορούν να το ονομάζουν feta made in Canada ή feta South Africa, αν προέρχεται από αιγοπρόβειο γάλα ή «τύπου Φέτα», «στυλ Φέτα», «είδους Φέτα» κ.λ.π. αν προέρχεται από οποιοδήποτε άλλο γάλα .
Συνεπώς, παγιωνόταν η κατάχρηση του όρου «φέτα» από όλες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις δύο χώρες.
Τι κάναμε εμείς ως Κυβέρνηση ;
Από τα πρώτα ζητήματα που δώσαμε ιδιαίτερο βάρος με την ανάληψη των καθηκόντων στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων , ήταν η στήριξη της αιγοπροβατοτροφίας . Γι αυτό και στο πρώτο κιόλας Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας, το Μάρτιο του 2015, σε παρέμβασή μου αναφέρθηκα στις συγκεκριμένες συμφωνίες, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές τόσο από την ελληνική κοινωνία, όσο και από την ελληνικό Κοινοβούλιο.
Υπήρξαν αλλεπάλληλες συναντήσεις με τον Επίτροπο Γεωργίας κ. Hogan τόσο στα Συμβούλια Γεωργίας, όσο και κατ΄ιδίαν, στις οποίες δηλώναμε ξεκάθαρα ότι τα αποτελέσματα αυτών των συμφωνιών είναι εξαιρετικά δυσμενή για την χώρα μας.
Η επιμονή αυτή και η διαπραγματευτική αποφασιστικότητα μας έφερε καρπούς σε ένα παιχνίδι που είμαστε μόνοι μας και ήταν από χέρι χαμένο.
Αποδεχθήκαμε κατ΄αρχήν τη προσωρινή έναρξη της συμφωνίας με την Ν. Αφρική, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ρητά έλαβε υπόψη τις ανησυχίες της Ελλάδας για τις Γ.Ε. και δεσμεύτηκε να επιτύχει το καλύτερο δυνατό επίπεδο προστασίας στις καταχωρισμένες Γεωγραφικές Ενδείξεις της Ένωσης στις τρέχουσες ή μελλοντικές διαπραγματεύσεις εμπορικών συμφωνιών εντός πέντε (5) ετών από την έναρξη ισχύος της συμφωνίας ΕΕ – SADC.
Επίσης, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, η Επιτροπή δεσμεύτηκε εντός της μεταβατικής περιόδου να αρχίσει την διαδικασία αναθεώρησης της συμφωνίας, με σκοπό την επίτευξη για όλες τις Γ.Ε. της Ε.Ε. που περιλαμβάνονται σε αυτή, συμπεριλαμβανομένης της «φέτας», του ιδίου επίπεδου προστασίας.
Δηλαδή με απλά λόγια με τη λήξη της μεταβατικής περιόδου των 5 χρόνων δεν θα χρησιμοποιείται ο όρος φέτα σε κανένα προϊόν της Νότιας Αφρικής. Ανάλογη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπάρχει και για τη CETA με τον Καναδά.
Οι παραπάνω δεσμεύσεις δεν είναι απλά λόγια, αλλά εμπεριέχονται ως παράρτημα στις συμφωνίες. Ας σημειωθεί, δε, ότι στην τελευταία συνάντηση υπήρξαν κοινές δηλώσεις -δεσμεύσεις και μεταξύ Γερμανίας και Καναδά.
Ποιο είναι τώρα το κρίσιμο ζήτημα; Χρειάζεται επαγρύπνηση και ανάληψη πρωτοβουλιών, ώστε ο μεταβατικός χρόνος να αξιοποιηθεί για τη μετατροπή της συμφωνίας σε συμφωνία πλήρους προστασίας των αγροτικών μας προϊόντων.
Δεν πρέπει να χαθεί αυτό που κερδίσαμε και το οποίο ανοίγει το δρόμο για οριστική αποκατάσταση. Μπορεί πριν λίγους μήνες να δημιουργήθηκε ικανός θόρυβος με την στάση της Βαλονίας, ωστόσο εμείς πετύχαμε πολύ περισσότερα και ουσιαστικά.
Όμως το μεγαλύτερο χρέος για όλους όσους ενδιαφέρονται πραγματικά για την αιγοπροβατοτροφία είναι η στήριξή της για να καλύψει τη μεγάλη ζήτηση που έχουν τα προϊόντα της και ιδιαίτερα η φέτα στις διεθνείς αγορές.
Πρόκειται για τον… πολιορκητικό κριό που ανοίγει τις διεθνείς αγορές για τα προϊόντα της χώρας μας. Αυτός είναι ο ένας λόγος για τον οποίο έχουμε κάνει στρατηγική επιλογή την ανάπτυξη του κλάδου. Ο άλλος είναι ότι η αιγοπροβατοτροφία ασκείται κατά κανόνα σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές όπου η συγκράτηση του πληθυσμού αποτελεί εθνική ανάγκη.
