Συζητήθηκε σήμερα 23 Μαρτίου 2017 στην Βουλή η Επίκαιρη Ερώτηση που κατέθεσε η βουλευτής Πέλλας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Θεοδώρα Τζάκρη στον Υπουργό Ανάπτυξης & Τροφίμων κ. Βαγγέλη Αποστόλου για την αντιμετώπιση των Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών στην Αλυσίδα Εφοδιασμού Τροφίμων.
Η κ. Τζάκρη κατά την ανάπτυξη της ερώτησης τόνισε τα εξής:
«Κύριε Υπουργέ,
Η συνεισφορά των αγροτικών προϊόντων στο εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο της χώρας είναι ιδιαίτερα σημαντική και παρουσίασε σταθερότητα και δυναμισμό ακόμα και στην περίοδο της ύφεσης της οικονομίας. Στη διάρκεια της επταετίας 2008 – 2014 η αξία των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων αυξήθηκε κατά 22,6%. Το 2014 τα αγροτικά προϊόντα με μια αξία που πλησιάζει τα 5 δις € συνέβαλλαν σε ποσοστό 18,7% στη συνολική αξία εξαγωγών της χώρας.
Πίσω από όλους αυτούς τους αριθμούς βρίσκονται οι άνθρωποι της υπαίθρου, οι αγρότες μας. Οι οποίοι μέσα σε ένα περιβάλλον όπου:
– βλέπουν το εισόδημά να μειώνεται,
– έχουν περιορισμένη έως μηδενική πρόσβαση σε ρευστότητα,
– το κόστος εισροών και ενέργειας να αυξάνεται συνεχώς,
παράγουν προϊόντα τα οποία είναι πολύ γνωστά για την ποιότητα και τη θρεπτική τους αξία ανταγωνιζόμενοι μάλιστα τις περισσότερες φορές καλλιέργειες και παραγωγές μεγάλης κλίμακας. Η προσπάθειά τους αυξάνεται περισσότερο όταν αυτά τα προϊόντα βρουν τη θέση που τους αρμόζει στην παγκόσμια αγορά.
Η παγκοσμιοποίηση όμως, η οποία επιτρέψτε μου να πω ενίσχυσε παράλληλα την εξωστρέφεια της ελληνικής γεωργίας, οδήγησε σε διαδικασίες συγκέντρωσης στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, οι οποίες στη συνέχεια δημιούργησαν ανισορροπίες ανάμεσα στους διάφορους επαγγελματίες της αλυσίδας. Στην πράξη, αυτή η αλυσίδα χαρακτηρίζεται από ένα πολύ μικρό αριθμό ισχυρών επιχειρήσεων λιανικής που διαπραγματεύονται άμεσα ή έμμεσα με έναν αναλογικά τεράστιο αριθμό αγροτών και γεωργικών βιομηχανιών. Οι αγρότες μάλιστα έχουν αναγνωριστεί ως ο πιο αδύναμος κρίκος αυτής της αλυσίδας.
Το πρόβλημα αυτό έχει γίνει ιδιαίτερα αισθητό και έχει πυροδοτήσει συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη το τελευταίο χρονικό διάστημα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι οποίες έχουν αναδείξει το σημαντικό πρόβλημα των Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών ανάμεσα στους επαγγελματίες αυτής της αλυσίδας και τις αρνητικές συνέπειες πάνω στους αγρότες.
Αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, όπως μεταξύ άλλων:
– οι καθυστερήσεις πληρωμών,
– οι περιορισμοί στην πρόσβαση στην αγορά,
– οι μονομερείς ή αναδρομικές αλλαγές των όρων της σύμβασης,
– οι αιφνίδιες και αδικαιολόγητες καταγγελίες της σύμβασης,
– η αθέμιτη μεταβίβαση εμπορικού κινδύνου,
– η μεταβίβαση του κόστους μεταφοράς και αποθήκευσης
είναι πρακτικές που βιώνουν σε καθημερινή σχεδόν βάση οι αγρότες όταν καλούνται να διαχειριστούν το εμπορικό κομμάτι της παραγωγής τους.
Τα εθελοντικά και αυτορρυθμιστικά συστήματα έχουν επιδείξει περιορισμένα αποτελέσματα λόγω της έλλειψης σωστής επιβολής της νομοθεσίας, της υποεκπροσώπησης των αγροτών, της έλλειψης αμερόληπτων δομών διακυβέρνησης, των συγκρούσεων συμφερόντων μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών και των αδύναμων μηχανισμών επίλυσης διαφορών.
Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι οι αγρότες ως ο πιο αδύναμος κρίκος αυτής της αλυσίδας τις περισσότερες φορές φοβούνται να διεκδικήσουν το δίκιο τους. Ο “παράγοντας του φόβου” αποτελεί αποτρεπτικό στοιχείο για τον αγρότη να κάνει αποτελεσματική χρήση των δικαιωμάτων του, τον κάνει απρόθυμο να υποβάλει καταγγελία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που εφαρμόζει το ισχυρότερο μέρος, καθώς φοβάται ότι θα θέσει σε κίνδυνο την εμπορική σχέση μαζί του.
Η ανυπαρξία κυρώσεων και η αδυναμία υποβολής εμπιστευτικών καταγγελιών φέρνει τους αγρότες σε ακόμη πιο δύσκολη θέση διότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν με αποτελεσματικό τρόπο αυτές τις πρακτικές, με συνέπεια πολλές φορές σημαντικές παραγωγικές περιοχές να αντιμετωπίζουν κίνδυνο εγκατάλειψης.
Κύριε Υπουργέ,
Το μέγεθος του προβλήματος είναι μεγάλο και η σωστή αντιμετώπιση απαιτεί κανόνες που θα εξασφαλίζουν την ορθή λειτουργία των αγορών καθώς και δίκαιες και διαφανείς σχέσεις μεταξύ όλων των συμμετεχόντων επαγγελματιών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Πρέπει να αναστραφεί το σχήμα “οι τιμές των αγροτικών προϊόντων συνεχώς να αυξάνονται, ενώ τα εισοδήματα των αγροτών να μειώνονται”.
Η θέσπιση νομοθεσίας για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών είναι αναγκαία διότι οι αγρότες και οι καταναλωτές, η αρχή και το τέλος αυτής της αλυσίδας, πρέπει να επωφελούνται από ίσους όρους αγοράς και πώλησης».
Απαντώντας στην βουλευτή ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προωθεί ρύθμιση για την υποχρεωτική επισήμανση της προέλευσης για το γάλα, τόσο στις συσκευασίες γάλακτος, όσο και στα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά και για τα προϊόντα κρέατος, καθώς επίσης και για την έγκαιρη πληρωμή των νωπών και ευπαθών αγροτικών προϊόντων το αργότερο μέσα σε 60 ημέρες στους παραγωγούς.
Στην δευτερολογία της η κ. Τζάκρη ανέφερε τα εξής:
«Κύριε Υπουργέ, άκουσα προσεκτικά όσα μας είπατε.
Πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι Αθέμιτες Εμπορικές Πρακτικές επηρεάζουν αρνητικά κυρίως τον αγρότη. Την προσπάθειά του, το εισόδημά του, τη βιωσιμότητά του. Του στερούν το δικαίωμα να καινοτομήσει, να δημιουργήσει, να αναπτυχθεί.
Το παράδοξο σε αυτό είναι ότι ο αγρότης είναι παράλληλα ο αδύναμος κρίκος αλλά και ο ακρογωνιαίος λίθος αυτής της αλυσίδας.
Αναγνωρίζουμε την προσπάθεια που κάνετε ώστε να βρεθεί τρόπος να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση.
Γνωρίζουμε την υποστήριξή σας για θεσμική λύση του προβλήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και τις προσπάθειες που κάνετε σε εθνικό επίπεδο.
Η προσπάθεια που γίνεται από την πλευρά του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης με την ρύθμιση για την υποχρεωτική επισήμανση της προέλευσης για το γάλα, τόσο στις συσκευασίες γάλακτος, όσο και στα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά και για τα προϊόντα κρέατος, και η έγκαιρη πληρωμή των νωπών και ευπαθών αγροτικών προϊόντων το αργότερο μέσα σε 60 ημέρες, ανάλογα με το προϊόν, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Σίγουρα δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.
Το πρόβλημα είναι πολυεπίπεδο και απαιτεί ολιστική προσέγγιση.
Οι αγρότες μας πρέπει παράλληλα να ενημερωθούν και να επωφεληθούν από τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΚΑΠ. Αναφέρομαι στην αυτο-οργάνωση των αγροτών προκειμένου να ενδυναμώσουν και να βελτιώσουν τη θέση τους στην αλυσίδα και να μπορούν να διαπραγματεύονται από κοινού ένα μεγαλύτερο ποσοστό της τελικής τιμής των προϊόντων τους.
Να επωφεληθούν εργαλείων όπως οι Οργανώσεις Παραγωγών, η συμβολαιακή γεωργία, οι τοπικές αγορές, οι βραχείες αλυσίδες και το ηλεκτρονικό εμπόριο, τα οποία μπορούν συμπληρωματικά να ενισχύσουν τη θέση τους στην αλυσίδα ώστε τελικά να απολαμβάνουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, ένα εισόδημα το οποίο θα τους επιτρέψει να παράγουν προϊόντα τα οποία θα ανταποκρίνονται σε ιδιαίτερα υψηλά πρότυπα ποιότητας.
Το ΠΑΑ (2014-2020) ύψους περίπου 4,5 δις κοινοτικής συμμετοχής, που μαζί με την εθνική και την ιδιωτική συμμετοχή θα κινητοποιήσει συνολικούς πόρους της τάξης των 6 δις ευρώ, μπορεί να χρησιμοποιηθεί επωφελώς προς την κατεύθυνση αυτή.
Κύριε Υπουργέ,
Θα ήταν ευχής έργο αν “στο τέλος της ημέρας” οι αγρότες σταματήσουν να υφίστανται συνεχώς μείωση τιμών των προϊόντων τους σε όλους σχεδόν τους τομείς, θα ήταν ευχής έργο αν οι αγρότες τελικά επωφεληθούν περισσότερο από την προστιθέμενη αξία που παράγεται κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων. Προστιθέμενη αξία την οποία επωφελούνται άλλοι επαγγελματικοί κλάδοι όπως μεταποιητές, χονδρέμποροι, έμποροι λιανικής πώλησης».
