Σημαντικότατη συνεδρίαση με μοναδικό θέμα την προστασία της Βεγορίτιδας από την Υποεπιτροπή Υδατικών Πόρων της Μόνιμης Επιτροπής προστασίας του περιβάλλοντος με συμμετοχή όλων των Κεντρικών και αποκεντρωμένων Υπηρεσιών, των επιστημόνων καθώς και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των συλλογικών φορέων της τοπικής κοινωνίας.
Ο Γιάννης Σηφάκης, μέλος της Μόνιμης Επιτροπής προστασίας του Περιβάλλοντος και της υποεπιτροπής υδατικών πόρων της Βουλής , τόνισε την ανάγκη οριστικής λύσης στα πλαίσια της τροποποίησης των μελετών διαχείρισης υδατικών λεκανών που υλοποιείται αυτό το διάστημα και την άμεση κατάργηση του αντισυνταγματικού ΦΕΚ που εξεδόθη στο παρελθόν για καθορισμό ανώτερης στάθμης και αιγιαλού στο όριο των περιοριστικών μέτρων σε τμήμα της λίμνης μόνο από την πλευρά του Αμυνταίου.
Θεώρησε σημαντική τομή την ίδρυση φορέα διαχείρισης προστατευόμενης περιοχής που περιλαμβάνει τα ΝΑΤURA του Βόρα και τις λίμνες και ζήτησε η έδρα του νέου φορέα να είναι στην Πέλλα ή σε όποια περίπτωση κοντά στην Βεγορίτιδα.
Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και ο Σύλλογος Προστασίας της λίμνης δια του προέδρου του Νίκου Μούλα που ανέφερε ότι με πρωτοβουλία του συλλόγου, πολλών φορέων της περιοχής και του βουλευτή Γιάννη Σηφάκη έκλεισε το 2015 το θυρόφραγμα και εξεδόθη η Υπουργική απόφαση που έδωσε προσωρινή λύση στην προστασία της λίμνης.
Στην επιτροπή κλήθηκαν και συμμετείχαν ο Ειδικός Γραμματέας Υδάτων Ιάκωβος Γκανούλης, η Διευθύντρια προστασίας φυσικού περιβάλλοντος της Ε.Γ.Υ. Μαρία Γκίνη, ο αντιπεριφερειάρχης Φλώρινας Στέφανος Μπίρος, ο συντονιστής της αποκεντρωμένης διοίκησης Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου Βασίλης Μιχελάκης, εκπρόσωπος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, οι Δήμαρχοι Έδεσσας Δημήτρης Γιάννου και Αμυνταίου Κώστας Θεοδωρίδης, εκπρόσωπος του Ε.Κ.Β.Υ., ο Σίφης Παπαδόπουλος υπάλληλος της Π.Ε. Πέλλας, ο Σύλλογος Προστασίας της Βεγορίτιδας που εκπροσωπήθηκε από τον πρόεδρο του Νίκο Μούλα με παρόντες και τους Γιάννη Πρώϊο και Κλήμη Μπούκτση (προέδρου του Τ.Δ. Αγίου Παντελεήμονα).
Θα ακολουθήσει σε επόμενη ανάρτηση σε βίντεο όλη η συνεδρίαση με όλες τις απόψεις που διατυπώθηκαν αλλά και ξεχωριστά η ομιλία του βουλευτή Γιάννη Σηφάκη και του προέδρου του Συλλόγου Προστασίας της Βεγορίτιδας Νίκου Μούλα.
Η ομιλία του βουλευτή Πέλλας Γιάννη Σηφάκη:
«Χαιρετίζω την πρωτοβουλία της προέδρου της επιτροπής για να συζητηθεί η προστασία της Βεγορίτιδας σαν καθοριστικός παράγοντας βιώσιμης ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής Πέλλας και Φλώρινας, μια πρωτοβουλία που η ως τώρα συζήτησε έχει δείξει ότι προσφέρει σημαντικά στην διαβούλευση για τις οριστικές αποφάσεις για την προστασία της που πρέπει να ληφθούν το αμέσως επόμενο διάστημα. Ήδη διαφαίνεται σημαντική σύγκλιση στις απόψεις των περισσότερων υπέρ της μόνιμης προστασίας της ξεπερνώντας αντιπαραθέσεις και του πρόσφατου παρελθόντος.
Η συνεδρίαση αυτή έρχεται σαν συνέχεια και κορύφωση μεγάλης προσπάθειας χρόνων του συλλόγου προστασίας της λίμνης, των τοπικών φορέων Πέλλας και Φλώρινας, κάποιων Δήμων για την προστασία της τόσο όσον την στάθμη της, τη ποσότητα των υδάτων της αλλά και την ποιότητα του νερού και την αντιμετώπιση των ρυπογόνων αιτιών που την απειλούν.
Είναι γνωστόν ότι με την αλόγιστη αφαίμαξη του νερού πριν αρκετές δεκαετίες από την ΔΕΗ για την λειτουργία του υδροηλεκτρικού εργοστασίου στον Άγρα αλλά και για την λειτουργία των πύργων ψύξης του ΑΗΣ Αμυνταίου σε συνδυασμό με την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη αρδευτικών γεωτρήσεων γύρω της η λίμνη έφτασε σε σημείο απόλυτης καταστροφής, σε σημείο που να αντιστραφεί η φυσιολογική λειτουργία της και αντί να τροφοδοτεί , σαν τελικός αποδέκτης, τον υπόγειο υδροφορέα επί δεκαετίες να τροφοδοτείται από αυτόν.
Επήλθε πραγματική απονέκρωση της ζωής της.
Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν η καταδίκη της χώρας μας από τα Ευρωπαϊκά δικαστήρια και η επιβολή προστίμων.
Η πολιτεία, αφού βέβαια είχε επιτρέψει με την αδράνεια της να επέλθει η καταστροφή, κατόπιν έθεσε περιοριστικά μέτρα ορίζοντας όριο για την λήψη των περιοριστικών μέτρων στο υψόμετρο της βάσης της διώρυγας του νερού που είχε κατασκευαστεί για να μεταφέρει νερό προς την τεχνητή λίμνη του Άγρα για την λειτουργία του υδροηλεκτρικού και εν συνεχεία το νερό μαζί με τα νερά των πηγών του Βόδα να περνά από τους καταρράκτες της Έδεσσας και να οδηγείται για άρδευση στον κάμπο της Έδεσσας και της Σκύδρας απορρέοντας διαμέσου της τάφρου 66 ( μιας τεχνητής τάφρου που κατασκευάστηκε το 1935 για να παροχετεύει τα νερά μετά την αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών) προς τον Αλιάκμονα.
Τα περιοριστικά μέτρα ( με τερματισμό της αφαίμαξης νερού για το υδροηλεκτρικό του Άγρα και τους πύργους ψύξης του ατμοηλεκτρικού) καθώς και απαγόρευση γεωτρήσεων σε ακτίνα πέριξ της λίμνης συνέβαλαν στην σταδιακή αντιμετώπιση του προβλήματος της καταστροφής της και την προσπάθεια της σταδιακά να ανακτήσει την φυσιολογική λειτουργία της.
Στο μεταξύ είχαν γίνει οριστικές διανομές από το απόλυτο υψόμετρο 522 m και πάνω καθώς και ετήσιες παραχωρήσεις κατά χρήση για μονοετείς καλλιέργειες σε κατοίκους της περιοχής. Δυστυχώς πολλοί φύτεψαν εκεί δέντρα , πολυετείς καλλιέργειες , ίσως θεωρώντας ότι ποτέ η λίμνη δεν θα ανακάμψει.
Ακόμη έγινε προσπάθεια από τον Δήμο Αμυνταίου ( προσπαθώντας να τραβήξει σε αυτή την λογική και τον Δήμο Έδεσσας) να συνταχθεί ειδική περιβαλλοντική μελέτη «καθοδηγημένη» (ας μου επιτραπεί) να βγάλει ως συμπέρασμα ότι πρέπει να συγκρατηθεί η ανώτερη στάθμη της λίμνης ( ακούστε η ανώτερη στάθμη, ως εάν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο σε βάθος χρόνου σε τελικό αποδέκτη) ακριβώς εκεί που η πολιτεία είχε ορίσει το όριο των περιοριστικών μέτρων.
Χαρακτηριστικό της μεθόδευσης είναι το γεγονός ότι έχει εκδοθεί ΦΕΚ μονομερώς από τον Δήμο Αμυνταίου για καθορισμό αιγιαλού στην μισή λίμνη ( χωρίς καμιά συννενόηση με το άλλο τμήμα που δεν ανήκε στον δήμο Αμυνταίου) με ανώτερο όριο της λίμνης το όριο των περιοριστικών μέτρων. Αυτό προφανέστατα συνιστά αντισυνταγματική μεθόδευση ( καθόσον δεν επιτρέπεται από το Σύνταγμα καθορισμός αιγιαλού σε τμήμα ενός υδατικού σώματος αλλά προφανώς σε ολόκληρο το υδατικό σώμα). Το ΦΕΚ αυτό πρέπει σαφέστατα να καταργηθεί, όπως και ο καθορισμός αιγιαλού στο τμήμα που ανήκει τον Δήμο Αμυνταίου.
Η λίμνη συνδιαχειρίζεται από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις των δύο Περιφερειών Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Η υφιστάμενη μελέτη διαχείρισης της υδατικής λεκάνης στο υδατικό διαμέρισμα 9 δεν πρόλαβε να συμπεριλάβει μελέτη πλημμύρας ( που προκηρύχθηκε αργότερα) και κατώτερης στάθμης.
Ακριβώς επειδή συνεχίζεται ακόμη αυτή η ασάφεια ( που θα λυθεί σίγουρα με την τροποποίηση της μελέτης διαχείρισης υδατικών λεκανών την τρέχουσα περίοδο) υπήρξε έδαφος για αυθαίρετες ενέργειες στο όνομα υποτιθέμενης πλημμύρας την προπέρσινη χρονιά ( όταν καμιά πλημμύρα δεν υπήρξε, απλά «κινδύνευαν» με την άνοδο της στάθμης που είναι ακόμη πολύ χαμηλά σε σχέση με το παρελθόν τα συμφέροντα λίγων καλλιεργητών που είχαν φροντίσει να αγοράσουν τα δικαιώματα μονοετών καλλιεργειών φυτεύοντας δέντρα να πλημμυρίσουν οι καλλιέργειες τους που όπως προαναφέρθηκε ήταν μονοετείς μέχρι η λίμνη να ανακτήσει τα εδάφη της) να αφαιρεθούν με απόφαση της πολιτικής προστασίας ( απολύτως αναρμόδιας καθόσον δεν υπήρξε πλημμύρα) σημαντικές ποσότητες νερού από την λίμνη μέσω της σήραγγας προς τον Άγρα.
Υπήρξε μεγάλη αντίδραση του συλλόγου προστασίας, άλλων περιβαλλοντικών οργανώσεων, τοπικών συλλόγων , συλλόγων νέων και των Δήμων Έδεσσας και Σκύδρας καθώς και εμού προσωπικά καθώς και του συναδέλφου Κώστα Σέλτσα, βουλευτή Φλώρινας ( που δυστυχώς δεν παρευρίσκεται επειδή είναι εκτός της χώρας σε δουλειά της Βουλής) με αποτέλεσμα να ελεγχθεί από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις ( μετά από συνεργασία με τον τ. Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος κ. Τσιρώνη και με την Ειδική Γραμματεία Υδάτων ) η ενέργεια αυτή ως αυθαίρετη και να εκδοθεί υπουργική απόφαση που ορίζει τον προσωρινό τρόπο διαχείρισης της λίμνης μέχρι την οριστική μελέτη πλημμύρας και ορισμού κατώτερης στάθμης, ορίζοντας προσωρινή ανώτερη στάθμη 5- 6 περίπου μέτρα παραπάνω από εκεί που κάποιοι επιθυμούσαν να καθυποτάξουν την λίμνη.
Με αυτό τον τρόπο προστατεύτηκε προσωρινά η λίμνη ( όσον αφορά την ποσότητα του νερού ) και προσωπικά εξέφρασα την ικανοποίηση μου για την σημαντική αυτή απόφαση που αγκαλιάστηκε με ικανοποίηση και ανακούφιση από την τοπική κοινωνία με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Μετά από αυτές τις ενέργειες ο Δήμος Έδεσσας μαζί με τον σύλλογο προστασίας εξασφάλισαν για 4 χρόνια τους πανελλήνιους κολυμβητικούς ανοιχτής θάλασσας να διεξαχθούν στην Βεγορίτιδα και διεξήχθηκαν ως τώρα δυό χρόνια με συμμετοχή και του Ολυμπιονίκη μας Σπύρου Γιαννιώτη και πολλών άλλων αξιόλογων αθλητών.
Ακόμη υπάρχει έτοιμη υποδομή μέσα στη λίμνη για την ένταξη της στο πρόγραμμα των υδατοδρομίων με επικοινωνία με υδροπλάνα μεταξύ τους νησιών και λιμνών της χώρας.
Τώρα ολοκληρώθηκε από την ΕΓΥ η μελέτη πλημμύρας. Τα μέτρα που πρέπει να προκριθούν για την πλημμύρα πιστεύω ότι πρέπει να κινούνται σε αναπτυξιακή κατεύθυνση, στην υποβοήθηση της άρδευσης για να αρδεύονται κάποιες περιοχές με ελεύθερη ροή ενισχύοντας την πρωτογενή παραγωγή και μειώνοντας το κόστος παραγωγής των αγροτικών προϊόντων. Σε καμιά περίπτωση η λύση δεν πρέπει να είναι η μεταφορά της πλημμύρας παρακάτω.
Η μελέτη ελάχιστης στάθμης που θα βοηθήσει στην προστασία της ήδη, όπως ακούσαμε ολοκληρώνεται από το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων ( Ε.Κ.Β.Υ.)
Ακόμη η προστασία της ποιότητας των υδάτων και η ρύθμιση της αλιείας είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες. Ο βιολογικός της Άρνισσας – Παναγίτσας που πρέπει να βρεθεί τρόπος να χρηματοδοτηθεί η κατασκευή του, η λειτουργία του βιολογικού του Αγίου Παντελεήμονα με τις υφιστάμενες ή άλλες εγκαταστάσεις που να συνυπολογίζουν την βιωσιμότητα της λειτουργίας του και το έργο που έχει προγραμματίσει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας για τους μικρούς βιολογικούς των οικισμών που βρίσκονται κοντά στον ρου του Σολού που εκχύει στην Βεγορίτιδα είναι εκ των ουκ άνευ για την προστασία της λίμνης.
Πολύ σημαντική εξέλιξη, που αποδεικνύει έμπρακτα την πολιτική προστασίας των προστατευόμενων περιοχών NATURA ( συμπεριλαμβανομένης της λίμνης Βεγορίτιδας), είναι η ίδρυση νέου φορέα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Βόρα- Λίμνες Δυτικής Μακεδονίας που περιέχεται σε υπό κατάθεση νομοσχέδιο που θα μπεί στη Βουλή πολύ σύντομα. Με δεδομένη την ανάγκη βιωσιμότητας του φορέα ( που επιβάλει ο φορέας αυτός να έχει στην ευθύνη του τεράστιες εκτάσεις) αλλά και λειτουργικότητας του είναι καλό η έδρα του να είναι κοντά στην Βεγορίτιδα ή και στην παρόχθια περιοχή της καθόσον η κύρια μάζα των NATURA που προτείνονται σε αυτόν τον φορέα ( το 85%) είναι στην Πέλλα και τις λίμνες Βεγορίτιδα, Πετρών, Ζάζαρη και Χειμαδίτιδα. Αλλά αυτό θα συζητηθεί στην διαβούλευση για το νομοσχέδιο αυτό που ξεκίνησε. Σε όποια περίπτωση η ίδρυση φορέα που θα επιβλέπει την κατάσταση της λίμνης, την τήρηση αποφάσεων για τις χρήσεις κλπ πέριξ της λίμνης θα συμβάλει καθοριστικά στην προστασία της.
Στην διαβούλευση που θα γίνει πολύ σύντομα για την τροποποίηση των μελετών διαχείρισης των υδατικών λεκανών θα συζητήσουμε πιο αναλυτικά και συγκεκριμένα μέτρα προς την κατεύθυνση της προστασίας της λίμνης που αποτελεί τμήμα του τόξου Λουτρά Πόζαρ- Χιονοδρομικό Καϊμακτσαλάν – Λίμνη Βεγορίτιδα και ανεμοδρόμιο Παναγίτσας από την πλευρά της Πέλλας αλλά και άλλων περιοχών από την πλευρά Φλώρινας και Κοζάνης που είναι σπάνιας ομορφιάς και δυνατοτήτων στην ανάπτυξη σημαντικού ήπιου τουρισμού. Ήδη έχει ιδρυθεί ,από την πλευρά της Πέλλας, με πρωτοβουλία φορέων ενιαίος φορέας ανάπτυξης του ορεινού όγκου που αναμένεται να βοηθήσει προς την κατεύθυνση βιώσιμης ανάπτυξης όλης της περιοχής συμπεριλαμβανομένης της λίμνης και των παραλίμνιων οικισμών.
Ακόμη μέσα από την διαδικασία αυτή πρέπει να τροποποιηθεί ο λαθεμένος χαρακτηρισμός των υπόγειων υδάτων στην ευρύτερη περιοχή ως κόκκινος με αποτέλεσμα ενώ όλοι βλέπουμε να ανεβαίνει η στάθμη να μην μπορεί να ανορυχθεί αρδευτική ή άλλη γεώτρηση αν τυχόν υπάρξει τέτοια ανάγκη.
Με συνεργασία όλων των παρευρισκόμενων είμαι σίγουρος θα υπάρξουν θεαματικά αποτελέσματα προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής με παράλληλη προστασία της λίμνης».
