Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ελονοσίας που καθιερώθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στις 25 Απριλίου κάθε έτους, προκειμένου να θυμίζει την παγκόσμια προσπάθεια για τον αποτελεσματικό έλεγχο της νόσου, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ενημερώνει σχετικά με τις δράσεις της για την πρόληψη απέναντι στην ελονοσία.
Το τμήμα Δημόσιας Υγείας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας με τους ιατρούς του και σε συνεργασία με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΚΕΕΛΠΝΟ), έχει στην αρμοδιότητα του την επιδημιολογική διερεύνηση και επιτήρηση του νοσήματος στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και την παρέμβαση στην κοινότητα, όταν απαιτείται.
Επιπλέον, το Δίκτυο Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας εφαρμόζει το εκπαιδευτικό και ενημερωτικό πρόγραμμα αγωγής υγείας για παιδιά με θέμα «Κουνούπια, ένα πρόβλημα για τον άνθρωπο και τη δημόσια υγεία» και «Κουνούπια, μια ιστορία που πρέπει να μάθουν τα παιδιά», που απευθύνεται σε παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας αντίστοιχα.
Το γραφείο ταξιδιωτικής ιατρικής στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, που είναι στελεχωμένο με ιατρούς δημόσιας υγείας, παρέχει στους πολίτες που ταξιδεύουν σε χώρες όπου ενδημεί η ελονοσία, οδηγίες προφύλαξης από τη νόσο ατομικά και ειδικά (χημειοπροφύλαξη – δοσολογία -σχήμα) και μέτρα προστασίας.
Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εφαρμόζεται ολοκληρωμένο πρόγραμμα καταπολέμησης των κουνουπιών με συστηματικό τρόπο και με την επιστημονική υποστήριξη από επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, καθώς το πρόβλημα της καταπολέμησης είναι πρωτίστως πολυτομεακό και πολυσύνθετο.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη νόσο της ελονοσίας και τα μέτρα προφύλαξης οι πολίτες μπορούν να επισκεφθούν τον θεματικό ιστοτόπο του Δικτύου Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (http://www.pkm.gov.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=754), το οποίο συντονίζεται από το τμήμα Δημόσιας Υγείας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση για την ελονοσία παγκοσμίως, η οποία κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2018, 219 εκατομμύρια κρούσματα ελονοσίας σημειώθηκαν το 2017, ενώ το 2016 διαπιστώθηκαν 217 εκατομμύρια περιπτώσεις. Ο εκτιμώμενος αριθμός θανάτων από ελονοσία, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, ανερχόταν σε 435.000 το 2017.
Η ελονοσία (malaria) προκαλείται από ένα παράσιτο που ονομάζεται πλασμώδιο (plasmodium), το οποίο μεταδίδεται με το τσίμπημα του θηλυκού μολυσμένου ανωφελούς (anopheles) κουνουπιού. Στο ανθρώπινο σώμα, τα παράσιτα πολλαπλασιάζονται στο ήπαρ και μετά μολύνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η ένταση της μετάδοσης σχετίζεται με mia σειρά από παράγοντες που αφορούν sτο ίδιο το παράσιτο, το φορέα, τον ανθρώπινο ξενιστή και φυσικά το περιβάλλον. Η διαβίβαση εξαρτάται επίσης από τις κλιματικές συνθήκες, που μπορούν να επηρεάσουν τον αριθμό και την επιβίωση των κουνουπιών. Σε πολλά μέρη, η μετάδοση της ελονοσίας είναι εποχιακή και κορυφώνεται κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά την περίοδο των βροχών.
Η ελονοσία είναι νόσημα που προλαμβάνεται και θεραπεύεται, ενώ σε πολλά μέρη του κόσμου τα παράσιτα έχουν αναπτύξει αντίσταση σε μια σειρά από θεραπείες. Ο έλεγχος του φορέα αποτελεί τον κύριο τρόπο για την πρόληψη και τη μείωση των ποσοστών μετάδοσης της νόσου.
Η αποτελεσματικότερη δράση απέναντι στην ελονοσία αφορά στην πρόληψη με στρατηγικές μείωσης των διαβιβαστών κουνουπιών και την καταπολέμησή τους (εξολόθρευση), καθώς και με τα ατομικά μέτρα προστασίας (κατάλληλα ρούχα, αντικουνουπικά σκευάσματα, εξάλειψη των εστιών στο οικιακό περιβάλλον κτλ). Επιπλέον η ενημέρωση του κοινού και η ευαισθητοποίηση του ιατρικού κόσμου συμβάλλουν στον έλεγχο του νοσήματος
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της ελονοσίας περιορίζει τη νόσο και αποτρέπει τους θανάτους. Το RTS, S / AS01 (RTS, S) είναι το πρώτο και μέχρι σήμερα το μοναδικό εμβόλιο που δείχνει μερική προστασία από την ελονοσία σε μικρά παιδιά. Λειτουργεί μόνο ενάντια στο Plasmodium Falciparum και θα γίνει η σταδιακή εισαγωγή του σε επιλεγμένες περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής. Το εμβόλιο εισάχθηκε για να υιοθετηθεί το 2019 πιλοτικά σε τρεις αφρικανικές χώρες (Γκάνα, Κένυα και Μαλάουι).
Το ενδεχόμενο επανεγκατάστασης της νόσου στον ελληνικό χώρο θεωρείται πλέον υπαρκτό μετά από την αξιολόγηση των παραγόντων κινδύνου:
• Τα κουνούπια που μεταδίδουν την νόσο κυκλοφορούν σε διάφορες περιοχές της χώρας
• Η χώρα αποτελεί τόπο διαμονής και εργασίας μεταναστών, στις οποίες ενδημεί η νόσος και ενδέχεται αυτοί να είναι φορείς.
• Λόγω των κλιματολογικών συνθηκών παρατηρείται αύξηση του πληθυσμού και της δραστηριότητας των κουνουπιών.
Η ελονοσία βρίσκεται κάτω από παγκόσμια παρακολούθηση και συμπεριλαμβάνεται στα υποχρεωτικά δηλούμενα νοσήματα, σύμφωνα με το Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό. Η επανεγκατάσταση ή όχι της ελονοσίας στη χώρα μας εξαρτάται από τη διατήρηση υψηλού επιπέδου υπηρεσιών υγείας, δημόσιας και περιβαλλοντικής, ώστε να συνεχίσουν να λαμβάνονται όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα.
