Κοιτάμε Μπροστά : Ο ρόλος της Περιφέρειας για την ανακύκλωση είναι διακοσμητικός;

Συμπεράσματα από σχετική ερώτησή μας στους αρμόδιους αντιπεριφερειάρχες

Η απάντηση των υπηρεσιών της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας στα 8 ερωτήματα που είχαμε θέσει για την ανακύκλωση κάνει σαφέστερη την εικόνα που έχει διαμορφωθεί για τον δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης, η οποία ωστόσο δεν είναι καθόλου κολακευτική.

Με τον ν. 4042/2012, το Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) εκπονείται και υλοποιείται από τον οικείο Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) και πλέον αρμοδιότητα των Περιφερειών είναι η έγκριση και ο έλεγχος της πορείας υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ, δηλαδή η αδειοδότηση και ο έλεγχος λειτουργίας των έργων ΠΕΣΔΑ. Η πορεία υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ μέχρι σήμερα έχει ως εξής:

• Από τις 3 προβλεπόμενες Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) έχει κατασκευαστεί μία (Σερρών), ενώ οι άλλες είναι στα στάδια των αδειοδοτήσεων.
• Από τις 12 Μονάδες Επεξεργασίας Βιο-Αποβλήτων (ΜΕΒΑ) έχει κατασκευαστεί μία (Σερρών), ενώ έχει αδειοδοτηθεί άλλη μία, σε 2 έχουν δοθεί απαλλαγές από βεβαίωση χωροθέτησης (Πιερία, ανατολικού τομέα στο Μεσημέρι) και σε άλλες 2 η σύμφωνη γνώμη για την κατασκευή τους μέσα σε ΧΥΤΑ (Γιαννιτσών και Κιλκίς). Επίσης, υπήρξε η αδειοδότηση 2 δημοτικών μονάδων κομποστοποίησης βιοαποβλήτων, πιλοτικού χαρακτήρα, στους Δήμους Χαλκηδόνας και Θερμαϊκού.
• Όσον αφορά τους Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), εκτός των ήδη υφιστάμενων, έχει αδειοδοτηθεί ο ΣΜΑ Αλεξάνδρειας και ο ΣΜΑ Θερμαϊκού, έχει ολοκληρωθεί ο ΣΜΑ Κασσάνδρας, ενώ έχει δοθεί γνωμοδότηση για τον ΣΜΑ Κιλκίς που θα γίνει εντός του ΧΥΤΑ Κιλκίς.
• Στον ΠΕΣΔΑ δεν προβλέπεται η κατασκευή νέων ΧΥΤΑ πλην της Αρναίας, του οποίου η κατασκευή έχει ολοκληρωθεί, όπως έχει ολοκληρωθεί και το 2^ο κύτταρο του ΧΥΤΑ Αλμωπίας.
• Έχουν αδειοδοτηθεί 34 Πράσινα Σημεία στους Δήμους της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας (ΠΚΜ) και έχουν εξασφαλιστεί χρηματοδοτικά εργαλεία για την υλοποίησή τους.

Οι υπηρεσίες της Περιφέρειας δεν διαθέτουν στοιχεία για τα ποσοστά ανακύκλωσης των Δήμων, δεν γνωρίζουν γιατί έχει καθυστερήσει η υλοποίηση των Πράσινων Σημείων από τους Δήμους και δεν έχουν αρμοδιότητα τη λήψη μέτρων για τη βελτίωση των στόχων της ανακύκλωσης. Ακόμη και η δημιουργία Κέντρων Ανακύκλωσης, Εκπαίδευσης και Διαλογής στην Πηγή (ΚΑΕΔΙΣΠ), που ορίζονται ως χώροι οργανωμένοι από φορείς κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, είναι αρμοδιότητα των Δήμων. Τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις, αφορούν το πρόγραμμα διαλογή στην πηγή, αδειοδοτούνται λειτουργικά από την Περιφέρεια, μέσω του συλλογικού συστήματος της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), και ο σχεδιασμός τους δεν άπτεται των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας. Ο ΦοΔΣΑ της ΠΚΜ έχει τη νομική μορφή του συνδέσμου, ο οποίος αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου των Ο.Τ.Α. α’ βαθμού και μέλη το σύνολο των Δήμων της ΠΚΜ. Συμμετοχή της Περιφέρειας δεν προβλέπεται.

Επίσης, η Περιφέρεια δεν είναι αρμόδια για τη λήψη μέτρων επηρεασμού της λειτουργίας των ΜΕΑ, είτε προς την κατεύθυνση της ανακύκλωσης, είτε της καύσης. Ωστόσο, οι ΜΕΑ σχεδιάζονται έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα πολλαπλής λειτουργίας, δίνοντας έμφαση είτε στην παραγωγή απορριμματογενούς καυσίμου, είτε στην παραγωγή CLO (Compost-like Output, προϊόν κομποστοποίησης βιοαποβλήτων). Ο τρόπος λειτουργίας εξαρτάται κάθε φορά από τη δυνατότητα διάθεσης των προϊόντων.

Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η Περιφέρεια δεν έχει κανέναν ρόλο στη λήψη των αποφάσεων και του σχεδιασμού του τρόπου της διαχείρισης των απορριμμάτων στην επικράτειά της, παρά αποτελεί απλό εκτελεστικό όργανο για αποφάσεις που παίρνουν οι Δήμοι μέσω του ΦοΔΣΑ. Προξενεί απορία βέβαια το γεγονός πως αν και η Περιφέρεια έχει έναν ελεγκτικό ρόλο για την πορεία υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ, δεν διαθέτει κανένα στοιχείο για την πορεία υλοποίησης της ανακύκλωσης από πλευράς των Δήμων.

Αποτελεί πεποίθησή μας ότι οι Περιφέρειες θα πρέπει να λάβουν ενεργότερο ρόλο στην υπόθεση της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ελλάδα, στον έλεγχο της πορείας της ανακύκλωσης από πλευράς των Δήμων, να διαθέτουν εργαλεία περαιτέρω ενίσχυσης της ανακύκλωσης, αλλά και να μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες, ακολουθώντας τις κατευθύνσεις, τις οδηγίες και τα χρηματοδοτικά μέσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ωστόσο, το Δ.Σ. της ΚΕΔΕ θεωρεί ότι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων είναι ένα ζήτημα που πρέπει να διαχειρίζονται αποκλειστικά οι Δήμοι, χωρίς κηδεμονίες, ενώ και ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, κ. Ι. Καϊτετζίδης, θεωρεί πως «θα είναι λάθος να τεθεί συνδιαχειρίστρια η δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση».

Καλούμε τον Περιφερειάρχη Κ. Μακεδονίας, κ. Α. Τζιτιζικώστα, να λάβει άμεσα θέση στο επείγον αυτό ζήτημα.