Θεοδώρα Τζάκρη: «Νέα εποχή ξεκινά στις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το Ηνωμένο Βασίλειο»
Στις 30 Δεκεμβρίου 2020, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen και ο Βρετανός Πρωθυπουργός Boris Johnson υπέγραψαν εξ’ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη Συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας ΕΕ-ΗΒ, η οποία ξεκίνησε να εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2021. Είναι το τέλος μιας επίπονης πορείας που άρχισε το Μάρτιο του 2019 όταν ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για τη μελλοντική εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και του ΗΒ, με στόχο τη διατήρηση όσο το δυνατόν καλύτερων σχέσεων ανάμεσα στα δυο μέρη και την αποφυγή του χάους που θα επέφερε ένα «άτακτο brexit», χωρίς Συμφωνία. Η Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών της ΕΕ με το ΗΒ (Trade and Cooperation Agreement, TCA) της 24ης Δεκεμβρίου 2020, στην εκπνοή της προθεσμίας και με δυο Βρετανούς πρωθυπουργούς “θύματα”, είναι μια πραγματικότητα, ανοίγοντας έτσι μια νέα σελίδα για την οικονομική και κοινωνική εταιρική σχέση της ΕΕ με το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο μετά από 47 χρόνια χαρακτηρίζεται πλέον για την ΕΕ ως Τρίτη Χώρα.
Η Συμφωνία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων όπως το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, τις επενδύσεις, τον ανταγωνισμό, τις κρατικές ενισχύσεις, τη φορολογική διαφάνεια, τις αεροπορικές και οδικές μεταφορές, την ενέργεια και τη βιωσιμότητα, την αλιεία, την προστασία των δεδομένων και το συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
Σημαντικά στοιχεία της Συμφωνίας είναι ότι οι εμπορικές συναλλαγές θα συνεχιστούν χωρίς τελωνειακούς δασμούς και ποσοτικούς περιορισμούς για όλα τα αγαθά που συμμορφώνονται με τους κανόνες της χώρας καταγωγής, καθώς και ότι θα υπάρξουν εκατέρωθεν δεσμεύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, τη φορολογική διαφάνεια και τις κρατικές ενισχύσεις, το μηχανισμό επίλυσης διαφορών, αλλά και την πρόβλεψη λήψης διορθωτικών μέτρων.
Όσον αφορά στη χώρα μας, το ΗΒ είναι ένας σημαντικός εμπορικός εταίρος της Ελλάδας, καθώς οι ελληνικές εξαγωγές προς το ΗΒ ξεπερνούν το 1 δις € κατ’ έτος (1,07 δις το 2016). Βασικοί πρωταγωνιστές των εξαγωγών μας είναι προϊόντα γεωργικής προέλευσης όπως τα φρούτα και λαχανικά (επιτραπέζια σταφύλια, σταφίδες, καρπούζια, ακτινίδια κ.λπ.) και παρασκευάσματα αυτών, καθώς και γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως τυριά και γιαούρτι) που αντιπροσωπεύουν σε αξία περίπου το 25% των εξαγωγών μας. Σημαντικό επίσης μερίδιο στις εξαγωγές μας προς το ΗΒ κατέχουν τα προϊόντα του δευτερογενούς τομέα, φάρμακα, ηλεκτρικά μηχανήματα, ο χαλκός, πλαστικές ύλες, ενδύματα κ.λπ. Αν και το γενικό εμπορικό ισοζύγιο είναι αρνητικό για τη χώρα μας, από το 2015 έχει αρχίσει και διαφαίνεται μία ισχυρή τάση μείωσης της διαφοράς. Σύμφωνα δε με προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2019, για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια, η Ελλάδα κατέγραψε πλεόνασμα στο εμπορικό της ισοζύγιο με το ΗΒ, ύψους 58,8 εκ. €, αποτέλεσμα που αποδίδεται κυρίως στον περιορισμό των εισαγωγών μας κατά 13,6% και δευτερευόντως στην αύξηση των εξαγωγών κατά 2,6%.
Η επιτευχθείσα συμφωνία αναμένεται να προστατεύσει σε γενικές γραμμές τον όγκο του εμπορίου της χώρας μας με το Ηνωμένο Βασίλειο και είναι προτιμητέα από μια έξοδο του ΗΒ χωρίς κανόνες και τη χαοτική εμπλοκή μας σε εμπορικούς πολέμους. Είναι όμως γεγονός ότι για τις εξαγωγές προϊόντων από την Ελλάδα προς το ΗΒ (όπως και από τα άλλα κράτη της ΕΕ) θα προκύψουν νέες διοικητικές επιβαρύνσεις, όπως, μεταξύ άλλων, τελωνειακές διασαφήσεις, πιστοποιητικά συμμόρφωσης με τα πρότυπα εμπορίας, φυτοϋγειονομικά πιστοποιητικά κ.λπ., καθώς και ένας μεγαλύτερος ανταγωνισμός που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα προϊόντα μας στην αγορά του ΗΒ, δεδομένου ότι το ΗΒ έχει ήδη συνάψει και θα συνεχίσει να συνάπτει και νέες εμπορικές συμφωνίες με άλλες Τρίτες Χώρες. Μεγάλοι επίσης χαμένοι θα είναι οι φοιτητές μας που σπουδάζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο καθώς πλέον τα δίδακτρα που πληρώνουν θα υπερδιπλασιασθούν εφόσον θα εξισωθούν με αυτά των τρίτων χωρών.
Λαμβάνοντας όμως υπόψη ότι, όπως κάθε Συμφωνία, έτσι και η επιτευχθείσα ανάμεσα σε ΕΕ και ΗΒ παραμένει ανοιχτή σε διαρκείς βελτιώσεις ανάλογα με την αναπτυσσόμενη δυναμική των εμπορικών εταίρων στο μέλλον, η συνέχεια και σταθερότητα αυτής της νέας σχέσης απαιτεί συνέπεια και επίπονη προσπάθεια για τη διατήρηση της κανονικότητας που υπήρχε μέχρι τώρα.
