Στο συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας που έλαβε χώρα στις 28 Ιουνίου 2021 συμφωνήθηκε η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), για την περίοδο 2023-27, αποτελούμενη από τρεις κανονισμούς (τον κανονισμό για τα στρατηγικά σχέδια, τον κανονισμό για την κοινή οργάνωση της αγοράς και το χρηματοδοτικό κανονισμό) στη βάση των οποίων θα δαπανηθούν πάνω από 250 δις € στις αγροτικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της ΕΕ από το 2023 έως το 2027.
Στο ποσό αυτό πρέπει να προστεθούν περίπου 110 δις € για τη διετία 2021-22 στη βάση του μεταβατικού κανονισμού 2220/20 με τον οποίο εξασφαλίστηκε η συνέχεια της νομικής και οικονομικής στήριξης της ΚΑΠ στους δικαιούχους αγρότες και κτηνοτρόφους, για το χρονικό διάστημα από 1/1/2021 που ολοκληρώθηκε η προηγούμενη ΚΑΠ 2014-2020 έως τις 31/12/2022. Ο μεταβατικός κανονισμός εξασφάλισε ότι οι ενισχύσεις δεν θα διακόπτονταν, παρέχοντας παράλληλα χρόνο στα κράτη μέλη να προετοιμάσουν τα εθνικά στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ.
Ειδικότερα στην Ελλάδα θα εισρεύσουν την περίοδο 2021-27 περί τα 19 δις €. Από αυτά 14,5 δις € αφορούν στον πρώτο πυλώνα και τις άμεσες ενισχύσεις και 4,5 δις € στο δεύτερο πυλώνα (δηλαδή τις παρεμβάσεις της αγροτικής ανάπτυξης).
Τα πιο σημαντικά στοιχεία της νέας ΚΑΠ είναι:
- Τα υποχρεωτικά οικολογικά σχήματα του πρώτου πυλώνα, που σημαίνει ότι όσοι δικαιούχοι υλοποιούν τέτοια σχήματα (βιολογική γεωργία, αγροοικολογία, ολοκληρωμένη φυτοπροστασία, καλή μεταχείριση των ζώων κ.λπ.), θα ανταμείβονται επιπλέον. Προς τούτο θα δεσμευτεί ποσοστό τουλάχιστον 25 % του εθνικού φακέλου για τη στήριξη των δικαιούχων που εφαρμόζουν οικολογικά προγράμματα (περίπου 500 εκ € ετησίως)
- Τουλάχιστον το 35 % των πόρων της αγροτικής ανάπτυξης θα διατίθεται σε γεωργοπεριβαλλοντικές δεσμεύσεις (περίπου 196 εκ € ετησίως).
- Η Κοινωνική διάσταση της νέας ΚΑΠ, που σημαίνει ότι οι δικαιούχοι της ΚΑΠ θα πρέπει να σέβονται το ευρωπαϊκό κοινωνικό και εργατικό δίκαιο (αναφορικά με τις συνθήκες απασχόλησης των εργατών γης) προκειμένου να λαμβάνουν τις ενισχύσεις τους χωρίς κυρώσεις.
- Η υποχρεωτική αναδιανεμητική ενίσχυση, δηλαδή ποσοστό 10 % του εθνικού φακέλου θα ανακατανεμηθεί προς όφελος των μικρότερων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και πρέπει στο στρατηγικό τους σχέδιο να περιγραφεί ο τρόπος θα γίνει (περίπου 200 εκ € ετησίως).
- Το υποχρεωτικό ελάχιστο επίπεδο στήριξης των νέων γεωργών ύψους 3 % του εθνικού φακέλου (περίπου 60 εκ € ετησίως).
- Η κατάρτιση του εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την ΚΑΠ, όπου θα περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο θα επιτευχθούν οι στόχοι της ΚΑΠ, καθώς και οι στόχοι της Πράσινης Συμφωνίας, όπως αυτές περιγράφονται στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα.
Η Κυβέρνηση πρέπει άμεσα να λάβει σοβαρές αποφάσεις (αφού θα έχει προηγηθεί η απαραίτητη δημόσια διαβούλευση) σε θέματα που θα καταστήσουν τη νέα ΚΑΠ δικαιότερη όπως:
- η εσωτερική σύγκλιση των ιστορικών δικαιωμάτων προς την κατεύθυνση της κατάργησης των ιστορικών δικαιωμάτων,
- οι συνδεδεμένες ενισχύσεις με στοχευμένη στήριξη συγκεκριμένων γεωργικών προϊόντων
- η κοινωνική αιρεσιμότητα ως μηχανισμού ελέγχου τήρησης της κοινωνικής-εργατικής νομοθεσίας από τους αγρότες,
- η πράσινη αρχιτεκτονική της νέας ΚΑΠ και
- η τεχνολογική αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του ΟΠΕΚΕΠΕ για τη διασφάλιση της νομιμότητας και της διαφάνειας και κυρίως της έγκαιρης και δίκαιης καταβολής των ενισχύσεων προς στους δικαιούχους.
Το επόμενο χρονικό διάστημα είναι εξαιρετικά κρίσιμο, καθώς η χώρα μας πρέπει να ετοιμάσει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 το εθνικό στρατηγικό της σχέδιο για την ΚΑΠ και να το υποβάλει για αξιολόγηση στην Επιτροπή, η οποία στην συνέχεια θα έχει ένα εξάμηνο να το εγκρίνει ώστε να τεθεί σε ισχύ την 1/1/2023. Το εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ΚΑΠ, απαιτεί προσεκτική και αναλυτική προσέγγιση και περιγραφή της ελληνικής γεωργίας ώστε να σχεδιαστούν οι κατάλληλες παρεμβάσεις των άμεσων ενισχύσεων, των τομεακών παρεμβάσεων και της αγροτικής ανάπτυξης στη βάση των οποίων θα απορροφηθούν τα 19 δις €.
Ωστόσο μέχρι σήμερα από την πλευρά του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης έχει παρουσιαστεί μόνο η SWOT ανάλυση, μια μελέτη της Κοινοπραξίας Συμβούλων Ανάπτυξης και Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς καμία ουσιαστική αναφορά στα επίδικα της νέας πολιτικής πρότασης της ΚΑΠ. Καμία ουσιαστική αναφορά δηλαδή για τον πραγματικό αγρότη, για τα ιστορικά δικαιώματα για την εσωτερική σύγκλιση των δικαιωμάτων. Για το πώς θα οικοδομηθεί η περιβαλλοντική πολιτική της ΚΑΠ τη στιγμή μάλιστα που θα πρέπει να προσδιοριστούν δράσεις τόσο στα οικολογικά σχήματα των άμεσων ενισχύσεων όσο και στα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα της αγροτικής ανάπτυξης.
Στην πράξη έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος που μαζί με την «επιλεκτική διαβούλευση» που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία δυο χρόνια σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες «ειδικών πολιτικών πελατειακών προτεραιοτήτων» και τη σχεδόν παντελή απουσία συμμετοχής του αγροτικού κόσμου που κατά κύριο λόγο αφορά, θα αποβούν εις βάρος της καλύτερης δυνατής προετοιμασίας του στρατηγικού σχεδίου.
Της Θεοδώρας Τζάκρη
Αναπληρώτριας Τομεάρχη Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
