Κοιτάμε Μπροστά ΠΚΜ : Κριτική για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Παραλιακού Μετώπου Θεσσαλονίκης

Τις θέσεις της για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Παραλιακό Μέτωπο της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας κατέθεσε χθες η παράταξη της μείζονος αντιπολίτευσης «Κοιτάμε Μπροστά», κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης που έγινε στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου. Οι παρατάξεις της αντιπολίτευσης είχαν ζητήσει ειδική συνεδρίαση για το συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά η διοίκηση, αντί να ικανοποιήσει το αίτημά τους, ως όφειλε, αποφάσισε να το εντάξει ως ένα απλό θέμα μεταξύ άλλων της ημερήσιας διάταξης και να δώσει τον λόγο για πεντάλεπτες τοποθετήσεις μόνο στους επικεφαλής των παρατάξεων. Επιπλέον, η συζήτηση δεν είχε αποφασιστικό χαρακτήρα, αλλά απλά ενημερωτικό, καθώς η διοίκηση είχε επιλέξει να φέρει το θέμα για συζήτηση και απόφαση μόνο στη Μητροπολιτική Επιτροπή, όπου δεν εκπροσωπούνται όλες οι εκλεγμένες παρατάξεις, γεγονός που είχε προκαλέσει τότε και την αποχώρηση όλων των παρατάξεων της αντιπολίτευσης από τη συνεδρίαση.

Το οκτασέλιδο κείμενο τοποθέτησης της παράταξης περιλαμβάνει 16 σημεία κριτικής για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, με κυριότερα τα εξής:

1. Πρόκειται για μια μεγάλης έκτασης πολεοδομική και χωροταξική παρέμβαση, με πληθώρα επιμέρους στοιχείων και προτάσεων, αλλά και πολλών αδιευκρίνιστων σημείων, η οποία δεν είναι καθόλου «ειδική», αλλά θα έπρεπε να εμπίπτει εντός ενός Ρυθμιστικού Σχεδίου για όλο το πολεοδομικό συγκρότημα, ρυθμίζοντας ζητήματα που συνδέονται και με περιοχές προς τα ενδότερα.
2. Η προτεραιότητα δίνεται κυρίως σε κατασκευαστικές παρεμβάσεις και όχι σε μια αναβαθμισμένη σχέση με τον Θερμαϊκό και τη θάλασσα. Επίσης, δίνεται έμφαση στο real estate και το ιδιωτικό επενδυτικό ενδιαφέρον, εις βάρος των βασικών αρχών της πράσινης, βιώσιμης και κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης.
3. Η επιχειρησιακή ετοιμότητα του Σχεδίου είναι αμφίβολη, εφόσον δηλώνεται αδυναμία σύνταξης χρονοδιαγραμμάτων και χρηματοδοτικού πλάνου για μια μεγάλη λίστα ειδικών μελετών (πολεοδομικών, ακτομηχανικών, εξυγίανσης, αναπλάσεων, τεχνικών έργων κλπ) που θα γίνουν σε ένα ασαφές μέλλον και με άγνωστο προϋπολογισμό.
4. Δεν γίνεται καμία ουσιαστική αναφορά σε θέματα κλιματικής αλλαγής και των από καιρό διατυπωμένων επιπτώσεων στον ευαίσθητο χώρο της παράκτιας ζώνης. Καμία τεκμηρίωση δεν αναφέρεται στη συνέργεια και τη συλειτουργία των έργων.
5. Δεν θα είναι πραγματικά συνεχές και ενοποιημένο το παραλιακό μέτωπο, ούτε θα είναι λειτουργική η διαδρομή του πεζόδρομου και ποδηλατόδρομου, εφόσον οι «ασυνέχειες» θα παρακάμπτονται με by-pass, όπως στην περίπτωση του Λιμανιού, του Κελλάριου Όρμου, της Μαρίνας Αρετσούς, του αεροδρομίου και του Τεχνολογικού Πάρκου στα Τσαΐρια Περαίας.
6. Η μελέτη ενσωματώνει το ενυδρείο που ζήτησε ο Δήμος Θεσσαλονίκης (ορίζει μάλιστα ότι το ύψος του «δεν θα υπερβαίνει αυτό του Μεγάρου Μουσικής»!), ωστόσο σε άλλη θέση και σε μικρή απόσταση.
7. Δεν περιλαμβάνεται στο σχεδιασμό η σύνδεση του έργου με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η Θαλάσσια Αστική Συγκοινωνία, ενώ μνημονεύεται, δεν συνδέεται σχεδιαστικά με το έργο της ανάπλασης.
8. Η περιοχή των εκβολών του Δενδροποτάμου ορθώς προορίζεται να εξυγιανθεί, χωρίς βέβαια να συμβάλουν σε αυτό οι υπεύθυνοι για την υποβάθμισή της, όπως θα ήταν δικαιότερο. Ωστόσο, ο απώτερος στόχος είναι να μετατραπεί η περιοχή σε κέντρο logistics, σε επαφή με τον 6ο προβλήτα του ΟΛΘ και μετά την κατασκευή νέων αγκυροβολίων για πετρελαιοειδή.
9. Ιδιαίτερη απορία αποτελεί το τι θα εξυπηρετεί η κατάληξη του περιπατητικού άξονα από το νέο Μουσείο Ολοκαυτώματος έως την Πλατεία Ελευθερίας, εφόσον ο μνημειακός σχεδιασμός της τελευταίας έχει ανατραπεί από τον νυν Δήμαρχο και οι περιπατητές θα καταλήγουν σε ένα υπαίθριο πάρκινγκ αυτοκινήτων!

Η παράταξη θεωρεί ότι το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, παρά τις ελάχιστες θετικές, αλλά αποσπασματικές, παρεμβάσεις που περιλαμβάνει, αποτελεί ένα κακοσχεδιασμένο σύνολο ασυνάρτητων μεταξύ τους παρεμβάσεων, οι οποίες θα επιδεινώσουν παρά θα βελτιώσουν τη σημερινή μορφή του παραλιακού μετώπου και θα επιβαρύνουν τόσο τα πολεοδομικά όσο και τα κυκλοφοριακά χαρακτηριστικά της περιοχής. Και γι’ αυτό πιστεύει ότι πρέπει να απορριφθεί.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της τοποθέτησης:

Τοποθέτηση της περιφερειακής παράταξης Κ. Μακεδονίας «Κοιτάμε Μπροστά» για το Παραλιακό Μέτωπο Θεσσαλονίκης.

Η συζήτηση για το θαλάσσιο ή παραλιακό μέτωπο της Θεσσαλονίκης είναι μια παλαιά υπόθεση, που ξεκινά πριν από το 1970 (Χωροτακτική Μελέτη Θεσσαλονίκης, Ι. Τριανταφυλλίδη, 1967), με διάφορους ενδιάμεσους σταθμούς «αναζωπύρωσης» του θέματος, όπως το «Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης», το 1985, το «Επικαιροποιημένο Ρυθμιστικό Σχέδιο», το 2010 και το «Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο» του 2012. Τα κατοπινά μνημονιακά χρόνια «εξαφάνισαν» σχεδόν τη συζήτηση γύρω από το θέμα, ενώ ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου καταργήθηκε και η αρμοδιότητά του μεταφέρθηκε στο Τμήμα Μητροπολιτικού Σχεδιασμού Θεσσαλονίκης, της Διεύθυνσης Χωροταξίας της Γ.Γ. Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ.

Το θέμα «εμφανίστηκε» ξανά στο προσκήνιο το 2017, μετά από συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης με κλιμάκιο της Παγκόσμιας Τράπεζας, στο πλαίσιο των «100 Ανθεκτικών Πόλεων», η οποία κατέληξε στην εκπόνηση ενός αναπτυξιακού σχεδίου για το Παραλιακό Μέτωπο, αλλά και στην επικοινωνία του Δήμου με την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας (ΠΚΜ). Ωστόσο, από τότε ήταν ασαφές εάν θα γίνονταν σεβαστά τα φυσικά χαρακτηριστικά της ακτογραμμής του Θερμαϊκού Κόλπου, οι εκβολές του Δενδροποτάμου και του Ανθεμούντα, οι φυσικές αμμουδιές που έχουν διασωθεί ακόμη και στην ακτή Σοφούλη.

Ο τότε αναπληρωτής υπουργός ΥΠΕΝ, Σ. Φάμελλος, σε ημερίδα για το θαλάσσιο μέτωπο στα τέλη του 2017, είχε δηλώσει ότι υπάρχει ανάγκη ενοποίησης των σχεδιασμών, που αφορούν το θαλάσσιο μέτωπο και τον Θερμαϊκό Κόλπο και πως πρέπει να μπουν σε μια μητροπολιτική πλατφόρμα και οι ελεύθεροι χώροι και η ανάπτυξη. Επίσης, υποστήριξε ότι πρέπει να απαντηθούν ορισμένα ερωτήματα:

• Ποιο είναι το εργαλείο σχεδιασμού της μητροπολιτικής ανάπτυξης της πόλης;
• Ποιο είναι το επίπεδο σχεδιασμού και ποια είναι τα μελετητικά εργαλεία που έχουμε στα χέρια μας;
• Ποιος έχει την πρωτοβουλία;
• Ποιος κάνει τον μητροπολιτικό σχεδιασμό των ελεύθερων και των δημόσιων χώρων στην πόλη;

Το πρόγραμμα – πλαίσιο που επεξεργάστηκε ο Όμιλος Παγκόσμιας Τράπεζας και η Deloitte παρουσιάστηκε στις 19 Μαρτίου 2019, σε ειδική ενημερωτική εκδήλωση στο Δημαρχείο. Από την πλευρά της ΠΚΜ είχε ήδη ανακοινωθεί ότι είχε επιλεγεί ως «πολεοδομικό εργαλείο» το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο (ΕΧΣ) για την υλοποίηση του ενιαίου παραλιακού μετώπου, από το Καλοχώρι έως το Αγγελοχώρι.

Αν και υπήρχαν σοβαρές επιφυλάξεις για το αν το συγκεκριμένο «εργαλείο» είναι το κατάλληλο για μια τέτοιου είδους μεγάλη παρέμβαση και μάλιστα με απουσία αναθεωρημένου Ρυθμιστικού Σχεδίου και με απουσία Περιφερειακού Χωρικού Σχεδιασμού, η «αναζωπύρωση» της υπόθεσης του ενιαίου παραλιακού μετώπου, φάνηκε ότι μπορούσε να δρομολογήσει διεργασίες, που αυτή τη φορά να έχουν σαφή και υλοποιήσιμα αποτελέσματα, με στόχο την ανάσχεση της αποσπασματικής σχεδίασης και διαχείρισης του παραλιακού μετώπου.

Τον Οκτώβριο 2019 ανακοινώθηκε από την ΠΚΜ η ολοκλήρωση της πρώτης φάσης του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου (ΕΧΣ) για το Παραλιακό Μέτωπο της Θεσσαλονίκης και η σχετική τεχνική έκθεση παρουσιάστηκε σε σύσκεψη του Περιφερειάρχη με τους Δημάρχους και εκπροσώπους των επτά Δήμων, που το χερσαίο τους όριο είναι η ακτογραμμή στον Θερμαϊκό Κόλπο. Στη σύσκεψη ανακοινώθηκε η εντός ενός μήνα ολοκλήρωση της διαβούλευσης με τους Δήμους, για να ακολουθήσει η δεύτερη φάση (με ολοκλήρωση εντός του 2020), ώστε να υποβληθεί το ΕΧΣ για έγκριση από τα συναρμόδια Υπουργεία και να εκδοθεί το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα. Οι Δήμοι ανταποκρίθηκαν και απέστειλαν τις δικές τους παρατηρήσεις/απόψεις.

Παράλληλα έγινε γνωστό ότι δεν θα ακολουθηθεί η διαδικασία της προέγκρισης του ΕΧΣ, μια διαδικασία που όμως ενσωματώνει την ασφάλεια δικαίου ως προς τα κρίσιμα στοιχεία και τη συνέχεια της σχεδιαζόμενης παρέμβασης και ταυτόχρονα επιτρέπει την καλύτερη ενημέρωση των πολιτών και των ενδιαφερόμενων φορέων και βρίσκεται πιο κοντά στις αρχές ενός περισσότερου δημοκρατικού σχεδιασμού για θέματα του δημόσιου χώρου.

Τον Μάιο 2020, κατατέθηκε προς έγκριση στην ΠΚΜ η μελέτη του ΕΧΣ και θα διαβιβαζόταν μετά στο Τμ. Μητροπολιτικού Σχεδιασμού Θεσσαλονίκης της Δ/νσης Σχεδιασμού Μητροπολιτικών, Αστικών και Περιαστικών Περιοχών του ΥΠΕΝ και στη συνέχεια στη Δ/νση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ. Μετά, θα ακολουθούσε η διαβούλευση επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), ώστε να καταθέσουν τις απόψεις τους οι γνωμοδοτούσες Αρχές και οι πολίτες. Ωστόσο, παρουσιάστηκαν σημαντικές καθυστερήσεις στη διαδικασία, που αποδόθηκαν αφενός στην υποστελέχωση των υπηρεσιών και αφετέρου σε αργές διαδικασίες λόγω του κορονοϊού.

Έως το καλοκαίρι του 2021, το ενιαίο παραλιακό μέτωπο της Θεσσαλονίκης φαινόταν να παραμένει θέμα μιας «διαβούλευσης» στα πλαίσια των διοικήσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και πάλι χωρίς να είναι γνωστό ποιές από τις προτάσεις που έκαναν οι Δήμοι υιοθετήθηκαν από την ΠΚΜ ή για ποιο λόγο δεν έγιναν δεκτές. Ταυτόχρονα, το όλο θέμα παρέμενε μακριά από την ενημέρωση των πολιτών, των χρηστών του δημόσιου χώρου και η αναγκαία κοινωνική διαβούλευση με την κοινωνία, την επιστημονική κοινότητα και τους εμπλεκόμενους φορείς ήταν αναιμική. Φαίνεται ότι είχε επιλεγεί και πάλι, κάτι στο οποίο μας έχουν συνηθίσει οι διοικήσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης, ο «από τα πάνω» σχεδιασμός, που στις περισσότερες φορές αποτελεί εχέγγυο εντάσεων, καθυστερήσεων αλλά και αποτυχιών.

Δυστυχώς δεν είχε δοθεί σημασία στο ότι ο παράκτιος χώρος (με το χερσαίο και το θαλάσσιο τμήμα του) αποτελεί και ένα ευαίσθητο οικοσύστημα και το θαλάσσιο αστικό μέτωπο, ως ζώνη/υποσύνολο αυτού του οικοσυστήματος, επιβάλει έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό που ακολουθεί τις αρχές της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης και απαιτεί δράσεις και διαδικασίες που διευκολύνουν μια ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών, αν πράγματι έχει στόχο να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης, στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και στην αναβάθμιση του παραλιακού μετώπου.

Στις ιδιαίτερα υποβαθμισμένες περιοχές (Καλοχώρι μέχρι το λιμάνι, Κελλάριος Όρμος, Μαρίνα Αρετσούς μέχρι τη Σχολή Δικαστών και αεροδρόμιο μέχρι την Αγία Τριάδα) υπήρχαν μόνο γενικές αναφορές για την αναβάθμισή τους. Δινόταν ιδιαίτερη έμφαση στην περιοχή του Ποσειδωνίου, των «Μύλων Αλατίνη» και του  Μεγάρου Μουσικής, προτείνοντας την συνεργασία του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα, χωρίς όμως να προσδιορίζει τον συνολικά δομημένο χώρο. Η περιοχή από το «Παλατάκι» μέχρι και την Μαρίνα Αρετσούς εξαιρέθηκε, γιατί ανήκει στο Υπερταμείο και έχει τους γνωστούς σχεδιασμούς που έχουν βρει γενικευμένη αντίθεση. Κανένας λόγος δεν γινόταν για τη δημιουργία ενιαίου δικτύου πράσινων και πολιτιστικών χώρων Θεσσαλονίκης, έως τα περιαστικά δάση.

Το ΕΧΣ τελικά μετατράπηκε σε Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ), μετά και την αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας από την κυβέρνηση της Ν. Δημοκρατίας, και παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2021 σε συνάντηση εργασίας της ΠΚΜ, με προσκεκλημένους τους 7 Δημάρχους, ενώ τέθηκε και σε δημόσια διαβούλευση 45 ημερών. Ως επιμέρους στόχοι του σχεδίου αναφέρθηκαν:

1. Η δημιουργία συνεχόμενης παράκτιας ζώνης αναψυχής και άξονα περιπάτου.
2. Η απρόσκοπτη μετακίνηση με ποδήλατο εντός αυτής της ζώνης.
3. Η κατάργηση της ασυνέχειας και η ενοποίηση των ιστορικών τόπων με τα νέα τοπόσημα αναφοράς της πόλης, έτσι ώστε να αποτελέσουν περιεχόμενο της νέας ταυτότητας της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης.

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, σύμφωνα με τη διοίκηση της ΠΚΜ, είναι το πιο ουσιαστικό βήμα για να ωριμάσουν γρήγορα και να υλοποιηθούν  παρεμβάσεις όπως:

• Η περιβαλλοντική αναβάθμιση στη λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου.
• Η εξυγίανση και ανάπλαση της περιοχής του Δενδροποτάμου.
• Η δημιουργία Μητροπολιτικού Δυτικού Πάρκου στο χώρο του παλιού εμπορευματικού σταθμού.
• Η δημιουργία περιπατητικού άξονα από το νέο Μουσείο Ολοκαυτώματος έως την Πλατεία Ελευθερίας.
• Η δημιουργία διαδρομής πεζών και ποδηλάτου στην Παλιά Παραλία έως το Λευκό Πύργο.
• Οι πολεοδομικές ρυθμίσεις στη Νέα Παραλία και στην περιοχή των ιστιοπλοϊκών ομίλων.
• Η δημιουργία μητροπολιτικού πόλου ναυταθλητισμού και αθλημάτων κολύμβησης στην περιοχή του Μεγάρου Μουσικής.
• Η δημιουργία διαδρομής πεζών και ποδηλάτου στο παραλιακό τμήμα του Δήμου Καλαμαριάς.
• Η δημιουργία αστικής τεχνητής κολυμβητικής περιοχής στην πλαζ Αρετσούς.
  -Η ανάπτυξη νέου μητροπολιτικού υπερτοπικού πόλου αστικών λειτουργιών, με την πολεοδόμηση τμήματος της παραλιακή περιοχής του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη.
• Η δημιουργία Ανατολικού Μητροπολιτικού Πάρκου – Βοτανικού κήπου στην έκταση του ΑΠΘ κοντά στο αεροδρόμιο.
• Η χωροθέτηση Ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης.
• Και η επανάκτηση του ρόλου της παράκτιας περιοχής του Δήμου Θερμαϊκού ως κύριας ζώνης αναψυχής του Πολεοδομικού Συγκροτήματος.

Το χρονοδιάγραμμα των ενεργειών, όπως ανακοινώθηκε, έχει ως εξής:

• Ιανουάριος 2022: ολοκλήρωση δημόσιας διαβούλευσης.
• Φεβρουάριος 2022: ολοκλήρωση αξιολόγησης και ενσωμάτωσης σχολίων, προτάσεων και διορθώσεων – Τελικό σχέδιο.
• Μάρτιος 2022: έγκριση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του σχεδίου.
• Απρίλιος 2022: έγκριση σχεδίου από το ΚΕΣΥΠΟΘΑ (Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων).
• Αμέσως μετά: προώθηση του σχεδίου στη Διεύθυνση Νομοθετικού Έργου του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
• Νοέμβριος 2022: γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
• Δεκέμβριος 2022: υπογραφή του Προεδρικού Διατάγματος.

Αναλυτικά, με χάρτες και διαγράμματα, το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το παράκτιο μέτωπο της Θεσσαλονίκης είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: 

https://www.pkm.gov.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=62&proclid=5048

Εντός του Δεκεμβρίου του 2021, σταθήκαμε μάρτυρες της παρουσίασης των σχεδιασμών της Περιφέρειας για το Παραλιακό Μέτωπο σε επιμέρους Δήμους και συνεδριάσεις Δημοτικών Συμβουλίων. Ωστόσο, μέχρι και την τελευταία εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα δεν υπήρχε καμιά ενημέρωση ότι θα γίνει συζήτηση για αυτό το πολύ σοβαρό και σημαντικό θέμα στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Έτσι, οι 8 παρατάξεις της αντιπολίτευσης και 24 συνολικά Περιφερειακοί Σύμβουλοι απέστειλαν στις 21 Δεκεμβρίου κοινό αίτημα προς τον Πρόεδρο του Περιφερειακού Συμβουλίου, ζητώντας σύγκληση έκτακτης συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου με αυτό το θέμα, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τον Κανονισμό Λειτουργίας του Π.Σ. Ιδιαίτερη βαρύτητα είχε το επιχείρημα ότι «όποιος προγραμματισμός για εισήγηση του συγκεκριμένου θέματος σε συνεδρίαση της Μητροπολιτικής Επιτροπής Θεσσαλονίκης (ΜΕΘ), εκτός του γεγονότος ότι δεν εξυπηρετεί την ανάγκη συμμετοχής όλων των παρατάξεων και των Περιφερειακών Συμβούλων, υποβαθμίζει το  θέμα, μιας και το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Παραλιακού μετώπου, δεν αφορά μόνον την ΜΕΘ και  τους όμορους Δήμους, αλλά όλη την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας».

Αν και στην τελευταία συνεδρίαση του Π.Σ. για το 2021, που πραγματοποιήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου, ο απερχόμενος Πρόεδρος κ. Καρακωστάνογλου δεσμεύτηκε για σύγκληση της αιτηθείσας συνεδρίασης εντός των πρώτων εβδομάδων του 2022, την αμέσως επόμενη ημέρα και παραμονή Πρωτοχρονιάς, κοινοποιήθηκε πρόσκληση για συνεδρίαση της ΜΕΘ στις 5 Ιανουαρίου, με μοναδικό θέμα την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το παραλιακό μέτωπο! Εάν προηγούνταν αυτή η συνεδρίαση της αιτηθείσας συνεδρίασης του Π.Σ. τότε θα λαμβάνονταν όλες οι σημαντικές αποφάσεις στην Επιτροπή και το Π.Σ. θα συνεδρίαζε ενημερωτικά, χωρίς τη δυνατότητα εισήγησης αλλαγών και λήψης απόφασης!…

Γι’ αυτό και οι 4 παρατάξεις που εκπροσωπούνται στη ΜΕΘ αναγκάστηκαν να καταθέσουν και νέο αίτημα προς τον Πρόεδρο της ΜΕΘ κ. Μητράκα, στις 4 Ιανουαρίου, ζητώντας ματαίωση ή αναβολή της εξαγγελθείσας συνεδρίασης «για λόγους δημοκρατικής τάξης, διαφάνειας και σεβασμού του θεσμού της περιφερειακής αυτοδιοίκησης και του Περιφερειακού Συμβουλίου», αλλά και γιατί «δεν είναι δυνατόν ένα θέμα για το οποίο συνεδριάζουν όλα τα δημοτικά συμβούλια, παρουσία του κ. Περιφερειάρχη, να μη συζητηθεί στο Περιφερειακό Συμβούλιο, έτσι ώστε να έχουν άποψη όλοι οι περιφερειακοί σύμβουλοι, αλλά και να έχουν τη δυνατότητα για πιο ολοκληρωμένη ενημέρωση όλοι οι πολίτες της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας».

Δυστυχώς, το συγκεκριμένο αίτημα απορρίφθηκε, η συνεδρίαση διεξήχθη μέσω τηλεδιάσκεψης και οι 4 παρατάξεις της αντιπολίτευσης αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Τώρα, ακόμη κι αν διεξαχθεί ειδική συνεδρίαση στο Π.Σ., αυτή θα είναι μια συζήτηση για το «θεαθήναι», απλά ενημερωτική και χωρίς τη δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής, διαλόγου και διαβούλευσης στο ανώτερο δημοκρατικό σώμα της Περιφέρειας.

Σύμφωνα με δελτίο τύπου που εξέδωσε η παράταξή μας στις 6 Ιανουαρίου, καταγγείλαμε «τις συγκεκριμένες μεθοδεύσεις της διοίκησης, που έγιναν με σαφή σκοπιμότητα να φιμώσουν το θεσμικό ρόλο της αντιπολίτευσης, καθώς αποτελεί άλλο ένα αντιδημοκρατικό ολίσθημα της διοίκησης Τζιτζικώστα, με την ενθάρρυνση βέβαια και των αντιδημοκρατικών θεσμοθετήσεων της κυβέρνησης για την τοπική αυτοδιοίκηση» και καλέσαμε «τη διοίκηση Τζιτζικώστα να σταματήσει την υποβάθμιση της λειτουργίας του Π.Σ. και του ρόλου των παρατάξεων της αντιπολίτευσης».

Παρά τη μεγάλη καθυστέρηση στη διεξαγωγή ειδικής συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου, αλλά και τη λήξη της προθεσμίας της διαβούλευσης, η κριτική της παράταξης «Κοιτάμε Μπροστά» εστιάζει στα εξής ζητήματα:

10. Πρόκειται για μια μεγάλης έκτασης πολεοδομική και χωροταξική παρέμβαση, με πληθώρα επιμέρους στοιχείων και προτάσεων, αλλά και πολλών αδιευκρίνιστων σημείων, η οποία δεν είναι καθόλου «ειδική», αλλά θα έπρεπε να εμπίπτει εντός ενός Ρυθμιστικού Σχεδίου για όλο το πολεοδομικό συγκρότημα, ρυθμίζοντας ζητήματα που συνδέονται και με περιοχές προς τα ενδότερα. Η μελέτη, παρόλο που σε κάποια σημεία επεκτείνεται στο εσωτερικό του αστικού ιστού (π.χ. προς το μελλοντικό Μουσείο Ολοκαυτώματος), γενικά δεν προβλέπει κάθετες συνδέσεις της παραλιακής διαδρομής με την «ενδοχώρα». Έτσι ο σχεδιασμός του παραλιακού μετώπου εμφανίζεται ξεκομμένος ή ανεξάρτητος σε σχέση με άλλες προγραμματιζόμενες παρεμβάσεις και σημεία ενδιαφέροντος στο πολεοδομικό συγκρότημα. Θα ήταν μοναδική ευκαιρία εάν συνδυαζόταν με το «Στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο για το πράσινο στη Θεσσαλονίκη», που εκπονήθηκε το 2006, μέσω της συνεργασίας του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης με το ΑΠΘ.
11. Η προτεραιότητα δίνεται κυρίως σε κατασκευαστικές παρεμβάσεις και όχι σε μια αναβαθμισμένη σχέση με τον Θερμαϊκό και τη θάλασσα. Επίσης, δίνεται έμφαση στο real estate και το ιδιωτικό επενδυτικό ενδιαφέρον, εις βάρος των βασικών αρχών της πράσινης, βιώσιμης και κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης.
12. Η επιχειρησιακή ετοιμότητα του Σχεδίου είναι αμφίβολη, εφόσον δηλώνεται αδυναμία σύνταξης χρονοδιαγραμμάτων και χρηματοδοτικού πλάνου για μια μεγάλη λίστα ειδικών μελετών (πολεοδομικών, ακτομηχανικών, εξυγίανσης, αναπλάσεων, τεχνικών έργων κλπ) που θα γίνουν σε ένα ασαφές μέλλον και με άγνωστο προϋπολογισμό, με αρμόδιο φορέα την ΠΚΜ. Από δημοσιεύματα, μαθαίνουμε ότι το 2030 τίθεται ως στόχος για την ολοκλήρωση του έργου.
13. Δεν υπάρχει καμιά αναφορά στους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης και τους 17 στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως διατυπώθηκαν από τα Η.Ε. Αγνοεί τους στόχους και τις μεθόδους της ΟΔΠΖ (Ολοκληρωμένη Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών), όσο και τις κατευθύνσεις της ΕΕ, για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Η παράκτια ζώνη γίνεται αντιληπτή ως ένα ακόμα οικόπεδο «προς αξιοποίηση», ενώ ο θαλάσσιος χώρος, απλά δεν υπάρχει. Επιπλέον, δεν γίνεται καμία ουσιαστική αναφορά σε θέματα κλιματικής αλλαγής και των από καιρό διατυπωμένων επιπτώσεων στον ευαίσθητο χώρο της παράκτιας ζώνης. Καμία τεκμηρίωση δεν αναφέρεται στη συνέργεια και την συλειτουργία των έργων.
14. Δεν «πατά» στο φυσικό υπόβαθρο, δηλ. το φυσικό περιβάλλον, εφόσον απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στην αρχική όσο και τελική κατάσταση, βασικών στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, όπως ο αέρας (ατμοσφαιρική ρύπανση), τα νερά (επιφανειακές και υπόγειες ροές, θάλασσα), η γη (αλλοίωση της μορφολογίας του τοπίου).
15. Απεμπολεί τον στρατηγικό του χαρακτήρα, καθώς δεν αναφέρεται στις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, που θα έχει το σύνολο των παρεμβάσεων.
16. Δεν θα είναι πραγματικά συνεχές και ενοποιημένο το παραλιακό μέτωπο, ούτε θα είναι λειτουργική η διαδρομή του πεζόδρομου και ποδηλατόδρομου, εφόσον οι «ασυνέχειες» θα παρακάμπτονται με by-pass, όπως στην περίπτωση του Λιμανιού, του Κελλάριου Όρμου, της Μαρίνας Αρετσούς, του αεροδρομίου και του Τεχνολογικού Πάρκου στα Τσαΐρια Περαίας. Ερωτήματα προκαλεί ιδιαίτερα η μη-απελευθέρωση της παραλιακής ζώνης της περιοχής Σοφούλη με κάθε νόμιμο τρόπο και η απόδοσή της σε κοινή χρήση, αλλά και η αυτούσια «ενσωμάτωση» των «ασυνεχειών» που βρίσκονται στη δικαιοδοσία του ΤΑΙΠΕΔ. Ιδιαίτερα στη Μαρίνα Αρετσούς έχει εγκριθεί η δημιουργία μιας νέας οικοδομικής συνοικίας προνομιούχων πολυκατοικιών, που θα αποκόβει τη συνέχεια του παραλιακού μετώπου και την πρόσβαση του κοινού, δίπλα στην επίσης προβλεπόμενη «αστική τεχνητή κολυμβητική περιοχή της πλαζ Αρετσούς», που προφανώς θα αντικαταστήσει τη σημερινή φυσική αμμουδιά.
17. Δεν προβλέπεται να μείνει αδόμητη μια ζώνη προστασίας του παραλιακού μετώπου, μόνο για κοινόχρηστες λειτουργίες και πράσινο (buffer zone).
18. Στα σχέδια δεν είναι περασμένη η γραμμή αιγιαλού και δεν επισημαίνονται οι απολήξεις των ρεμάτων. Ας σημειωθεί ότι η μελέτη ενσωματώνει το ενυδρείο που ζήτησε ο Δήμος Θεσσαλονίκης (ορίζει μάλιστα ότι το ύψος του «δεν θα υπερβαίνει αυτό του Μεγάρου Μουσικής»!), ωστόσο σε άλλη θέση και σε μικρή απόσταση. Συγκεκριμένα εκεί που βρίσκεται σήμερα το λυόμενο σχολείο μπροστά στο Μέγαρο Μουσικής, και όχι στον υπαίθριο χώρο μετά το Ποσειδώνιο, όπου εντοπίζονταν οι εκβολές του χειμάρρου Αλλατίνη και το υποβρύχιο αρχαίο τείχισμα του Κελλάριου Όρμου και όπου από το Σχέδιο προβλέπεται τώρα η δημιουργία «μητροπολιτικού πόλου ναυταθλητισμού». Υπενθυμίζουμε ότι υπάρχει πρόταση για κατασκευή και δεύτερου ενυδρείου, εντός του μελλοντικού Τεχνολογικού Πάρκου στην Περαία!
19. Δεν περιλαμβάνεται στο σχεδιασμό η σύνδεση του έργου με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η Θαλάσσια Αστική Συγκοινωνία, ενώ μνημονεύεται, δεν συνδέεται σχεδιαστικά με το έργο της ανάπλασης.
20. Δεν περιλαμβάνεται στους στόχους η ακώλυτη πρόσβαση ΑμεΑ.
21. Η περιοχή των εκβολών του Δενδροποτάμου ορθώς προορίζεται να εξυγιανθεί, χωρίς βέβαια να συμβάλουν σε αυτό οι υπεύθυνοι για την υποβάθμισή της, όπως θα ήταν δικαιότερο. Ωστόσο, ο απώτερος στόχος είναι να μετατραπεί η περιοχή σε κέντρο logistics, σε επαφή με τον 6ο προβλήτα του ΟΛΘ και μετά την κατασκευή νέων αγκυροβολίων για πετρελαιοειδή, αντί να ενωθεί, μέσω ενός φυσικού παράκτιου οικοσυστήματος, με τη λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου και την προστατευόμενη από τη διεθνή συνθήκη Ραμσάρ των εκβολών του Αξιού.
22. Μετά από πολλές καθυστερήσεις και παλινωδίες, η χωροθέτηση του Μουσείου Ολοκαυτώματος μετατοπίστηκε από το αρχικό σημείο που είχε προταθεί το 2013 σε ένα κεντρικότερο εντός του ίδιου οικοδομικού τετραγώνου στην περιοχή του παλιού Σιδηροδρομικού Σταθμού και σε ακίνητο της ΓΑΙΑΟΣΕ Α.Ε., που εκμισθώθηκε για τον σκοπό αυτό στην Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης. Θα διατεθούν 13 συνολικά στρέμματα για την ανάπτυξή των αναγκαίων συγκοινωνιακών κόμβων και τη δημιουργία του απαραίτητου χώρου στάθμευσης, που αποτελεί προϋπόθεση για την αδειοδότηση και τη λειτουργία του Μουσείου. Ωστόσο, η περιοχή είναι χαρακτηρισμένη ως χώρος αστικού πρασίνου από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, εντός του οποίου υφίστανται τα κτήρια του παλιού σταθμού, τέσσερα εκ των οποίων είναι χαρακτηρισμένα ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία (ΦΕΚ 887/Β/1991) μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους. Ένα από τα μεγάλα διατηρητέα κτίρια των μηχανοστασίων προοριζόταν για τη στέγαση Μουσείου Σιδηροδρόμων. Υπάρχουν όμως και άλλα σημαντικά κτίρια που δεν έχουν χαρακτηρισθεί ως διατηρητέα (παλιά επιμήκης αποθήκη λιθόκτιστη με ξύλινη στέγη, κτίριο τελωνείου, κτίρια ιστορικών συνεργείων/ εργαστηρίων προς την πλευρά του Λιμένα), που μπορούν να λάβουν νέες χρήσεις. Διατηρούμε πολλά ερωτηματικά γιατί δεν αξιοποιήθηκε κάποιο από τα υπάρχοντα διατηρητέα μνημεία της περιοχής ή γιατί δεν επιλέχθηκε να ανακατασκευαστεί το ιστορικό κτήριο του Σταθμού που υπήρχε πριν την καταστροφή του από συμμαχικούς βομβαρδισμούς, όπως το είχε σχεδιάσει ο Πιέτρο Αριγκόνι, αλλά αντίθετα επιλέχθηκε αυτός ο τρόπος ανοικοδόμησης ενός νέου κτηρίου πολύ μεγάλου ύψους και ανοίκειου αρχιτεκτονικού χαρακτήρα στην περιοχή.
23. Ιδιαίτερη απορία μας αποτελεί το τι θα εξυπηρετεί η κατάληξη του περιπατητικού άξονα από το νέο Μουσείο Ολοκαυτώματος έως την Πλατεία Ελευθερίας, εφόσον ο μνημειακός σχεδιασμός της τελευταίας έχει ανατραπεί από τον νυν Δήμαρχο και οι περιπατητές θα καταλήγουν σε ένα υπαίθριο πάρκινγκ αυτοκινήτων!
24. Η δημιουργία Ανατολικού Μητροπολιτικού Πάρκου – Βοτανικού κήπου στην έκταση του ΑΠΘ κοντά στο αεροδρόμιο θα έπρεπε να συνοδευτεί με ανάδειξη και προστασία του Ανθεμούντα και του εκβολικού του οικοσυστήματος.
25. Δεν λήφθηκαν υπόψη πολυάριθμες έρευνες σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο που έχουν γίνει στην περιοχή από πλευράς αρχιτεκτονικής τοπίου, χωροταξικού σχεδιασμού ή πολεοδομικής και περιβαλλοντικής ανασυγκρότησης και δεν αξιοποιήθηκαν μέσω ανοικτών διαγωνισμών οι ιδέες πληθώρας αξιόλογων νέων επιστημόνων της πόλης μας.

Συνεπώς, δεν μπορούμε να στηρίξουμε το συγκεκριμένο ΕΠΣ, παρά τις ελάχιστες θετικές, αλλά αποσπασματικές, παρεμβάσεις που περιλαμβάνει, γιατί αποτελεί ένα κακοσχεδιασμένο σύνολο ασυνάρτητων μεταξύ τους παρεμβάσεων, οι οποίες θα επιδεινώσουν παρά θα βελτιώσουν τη σημερινή μορφή του παραλιακού μετώπου και θα επιβαρύνουν τόσο τα πολεοδομικά όσο και τα κυκλοφοριακά χαρακτηριστικά της περιοχής.