Τα Νησιά του Σολομώντα είναι ένα κυρίαρχο κράτος στον Ειρηνικό κοντά στην Παπούα Νέα Γουινέα και την Αυστραλία, με πληθυσμό σχεδόν 700.000 κατοίκων.
Καθώς οι δυτικές δυνάμεις προετοίμαζαν τον νέο ψυχρό τους πόλεμο με την Κίνα, αντιμετώπιζαν όλο και περισσότερο τα Νησιά του Σολομώντα ως αποικία, υποστηρίζοντας μια βίαιη απόπειρα πραξικοπήματος και απειλώντας τη χώρα ότι επιδιώκει να υπογράψει μια συμφωνία ασφαλείας με το Πεκίνο.
Για δεκαετίες η Ουάσιγκτον χρησιμοποιούσε την οικονομική της μόχλευση στα Νησιά του Σολομώντα για να πιέσει τη χώρα να αναγνωρίσει την Ταϊβάν ως ανεξάρτητο κράτος.
Τα Νησιά του Σολομώντα ήταν ένα από τα κράτη που αναγνώριζαν την ανεξαρτησία μέχρι το 2019, όταν ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρωθυπουργός τους, Μανάσα Σογκαβάρε, τερμάτισε τη διπλωματική αναγνώριση της Ταϊβάν και προχώρησε σε συμμαχία με την Κίνα.
Όταν η κεντρική κυβέρνηση των Νησιών του Σολομώντα αναγνώρισε την Κίνα το 2019, οι ΗΠΑ πίεσαν την τοπική κυβέρνηση στη Μαλάιτα, το πολυπληθέστερο νησί της χώρας, να απορρίψει την ομοσπονδιακή πολιτική και να διατηρήσει τους δεσμούς της με την Ταϊβάν. Η Ουάσιγκτον δωροδόκησε ουσιαστικά την κυβέρνηση για να συνεχίσει να αναγνωρίζει την Ταϊβάν, δεσμεύοντας για τη χώρα 25 εκατομμύρια δολάρια σε κρατική βοήθεια των ΗΠΑ.
Στη συνέχεια, τον Νοέμβριο του 2021, βίαιοι ταραχοποιοί επιχείρησαν να ανατρέψουν τη δημοκρατικά εκλεγμένη κεντρική κυβέρνηση, επιτέθηκαν στο κοινοβούλιο πυρπολώντας αστυνομικά τμήματα, ενώ έκαιγαν επίσης κινεζικές επιχειρήσεις και επιτέθηκαν σε εθνοτικούς Κινέζους.
Η Αυστραλία εκμεταλλεύτηκε τη βία για να στείλει στρατεύματα στα Νησιά του Σολομώντα.
Το πραξικόπημα απέτυχε. Αλλά οι δυτικές προσπάθειες για αποσταθεροποίηση του μικρού κράτους του Ειρηνικού συνεχίστηκαν.
Οι δυτικές κυβερνήσεις και οι ειδικοί των μέσων ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ειρωνικά ότι η Κίνα προσπαθεί να μετατρέψει τα Νησιά του Σολομώντα σε μαριονέτα, ενώ υποστηρίζουν τις βίαιες απόπειρες πραξικοπήματος και απείλησαν με στρατιωτική εισβολή.
Στις 25 Μαρτίου, ένας Αυστραλός μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης, ο Ντέιβιντ Λιούελ-Σμιθ, δημοσίευσε ένα άρθρο καλώντας ανοιχτά τον στρατό της χώρας του να εισβάλει στα Νησιά του Σολομώντα, να «καταλάβει» τα νησιά τους και να «αλλάξει το καθεστώς».
ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΝΑ
Αντιμέτωπες με αυτές τις δυτικές απειλές, τα Νησιά του Σολομώντα αποφάσισαν να συντάξουν μια συμφωνία ασφαλείας με την Κίνα.
Αυτό εξόργισε την Αυστραλία, της οποίας ο πρωθυπουργός Σκοτ Μόρρισον δήλωσε ότι «υπάρχει μεγάλη ανησυχία σε όλη την οικογένεια του Ειρηνικού». Η υπουργός Εσωτερικών της Αυστραλίας, Κάρεν Άντριους, κατέφυγε σε γνώριμη νεοαποικιακή ρητορική, υποστηρίζοντας: «Αυτή είναι η αυλή μας, αυτή είναι η γειτονιά μας και ανησυχούμε πολύ για οποιαδήποτε δραστηριότητα λαμβάνει χώρα στα νησιά του Ειρηνικού». Η υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας Μαρίζ Πέιν άφησε να εννοηθεί ότι αυτή η συμμαχία «θα υπονόμευε τη σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής μας».
Η κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας έκανε παρόμοια σχόλια, υποστηρίζοντας ότι η συμφωνία θα μπορούσε να «αποσταθεροποιήσει τους υφιστάμενους θεσμούς και ρυθμίσεις που έχουν εδώ και καιρό στηρίξει την ασφάλεια της περιοχής του Ειρηνικού».
Σε μια ομιλία του στις 29 Μαρτίου, ο Πρωθυπουργός Μανάσα Σογκαβάρε επέκρινε τις δυτικές κυβερνήσεις για αυτή τη νεοαποικιακή στάση και για την ανάμειξη στις αποφάσεις της χώρας του.
Ένα προσχέδιο της συμφωνίας, που διέρρευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 24 Μαρτίου, πυροδότησε μια άμεση καταιγίδα. Μια συντονισμένη πίεση εμφανίστηκε από εγχώριους και διεθνείς κύκλους, ζητώντας από τον πρωθυπουργό Μανάσα Σογκαβάρε, να αποχωρήσει από τη συμφωνία. Αυτός, απέρριψε σθεναρά κάθε κριτική και εκφράσεις «σοβαρών ανησυχιών» και στις 31 Μαρτίου, η Κίνα και τα Νησιά του Σολομώντα άρχισαν να επισημοποιούν τη συμφωνία. Τώρα, τα Νησιά του Σολομώντα και η περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού πρέπει να αντιμετωπίσουν τις εκτεταμένες συνέπειες αυτής της εξέλιξης, που αλλάζει το παιχνίδι. Η νέα συμφωνία για την ασφάλεια έχει εκτεταμένες εσωτερικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις.
Το τι ακριβώς έχουν συμφωνήσει τα Νησιά του Σολομώντα και η Κίνα δεν είναι σαφές, καθώς η τελική εκδοχή του συμφώνου έχει κρατηθεί μυστική, όπως φαίνεται, από όλους εκτός από λίγους επίλεκτους υπουργούς της κυβέρνησης. Ο Σογκαβάρε τόνισε ότι το απόρρητο γύρω από τη συμφωνία ασφαλείας δεν ήταν κακόβουλο, αλλά μάλλον επιβεβαίωση της «κυριαρχίας» του κράτους του.
Τα πρόσφατα σχόλια του Σογκαβάρε σχετικά με τη συμφωνία ασφαλείας και η ταχύτητα με την οποία έχει επισημοποιηθεί, υποδηλώνουν ότι η τελική υπογεγραμμένη συμφωνία είναι πολύ κοντά στο προσχέδιο που διέρρευσε. Αυτό το έγγραφο έξι άρθρων περιέχει αόριστα καθορισμένους όρους και εξουσίες που θα επέτρεπαν στο Πεκίνο μεγάλες παρεμβάσεις στα Νησιά του Σολομώντα. Επιτρέπει επίσης, μεγάλης κλίμακας και ποικίλες κινεζικές στρατιωτικές και μυστικές επιχειρήσεις. Παράλληλα, επιτρέπει στην Κίνα να εμπλακεί σε μεγάλο βαθμό στη διατήρηση της πολιτικής τάξης μέσω της ανάπτυξης «αστυνομίας, ένοπλης αστυνομίας, στρατιωτικού προσωπικού και άλλων αρχών επιβολής του νόμου και της τάξης. Επίσης, βαθιά ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η συμφωνία παρέχει «νομική και δικαστική ασυλία» για όλο το κινεζικό προσωπικό.
Η συμπερίληψη της φράσης που υποτίθεται ότι δίνει και στα δύο κράτη την εξουσία να ενεργούν «σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες», έχει αυξήσει τις ανησυχίες στη Δύση, σχετικά με το εύρος που προσφέρει αυτή η συμφωνία στην Κίνα να επεκτείνει τη στρατιωτική της δύναμη στον νοτιοδυτικό Ειρηνικό.
ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Δεδομένων όλων αυτών των εξελίξεων, δεν είναι δύσκολο να προβλεφθεί ένα πιθανό σενάριο όπου μια σύγκρουση μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, θα μπορούσε να υπάρξει –με καταστροφικές συνέπειες– στα ίδια τα Νησιά του Σολομώντα.
Τι γίνεται όμως με τις επιπτώσεις στην ασφάλεια στην περιοχή και στον ευρύτερο Ινδο-Ειρηνικό; Η επερχόμενη 80ή επέτειος της Μάχης του Γκουανταλκανάλ του Σεπτεμβρίου 1942, είναι μια βαθιά υπενθύμιση της διαρκούς στρατηγικής σημασίας των Νησιών του Σολομώντα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Αυστραλία, η οποία βρίσκεται λίγο πάνω από 3.200 χιλιόμετρα μακριά. Τα νησιά του Σολομώντα εκτείνονται σε κρίσιμες θαλάσσιες οδούς και γραμμές επικοινωνίας της Αυστραλίας.
Τα νησιά του Σολομώντα είναι επίσης υψίστης στρατηγικής σημασίας για τους κοντινούς γείτονές τους, την Παπούα Νέα Γουινέα και το νέο κράτος που αναδύεται από την Αυτόνομη Περιφέρεια Μπουγκενβίλ, που βρίσκεται ακριβώς βόρεια των συνόρων των Νησιών Σολομώντα, καθώς και τα Φίτζι και τη Νέα Ζηλανδία. Η Νέα Ζηλανδία υπέγραψε «συμφωνία εταιρικής σχέσης» με τα Φίτζι στις 29 Μαρτίου, μετά τις αποκαλύψεις για την ύπαρξη της συμφωνίας για την ασφάλεια, μεταξύ των Νησιών του Σολομώντα και της Κίνας. Ακολούθησε μια σημαντική αναβάθμιση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των Φίτζι και της Αυστραλίας στα μέσα Μαρτίου 2022.
Οι απόψεις διίστανται σχετικά με το εάν η Κίνα θα χρησιμοποιήσει τη συμφωνία για την ασφάλεια, για την κατασκευή μιας στρατιωτικής βάσης στα Νησιά του Σολομώντα. Ο Σογκαβάρε, και όσοι δεν ενοχλούνται από τη συμφωνία, επιμένουν ότι η Κίνα δεν θα χτίσει μια στρατιωτική βάση για να προβάλει τη δύναμή της στον νοτιοδυτικό Ειρηνικό.
Είναι απίθανο μια τέτοια προκλητική κίνηση όπως η κατασκευή μιας κινεζικής στρατιωτικής βάσης να συμβεί βραχυπρόθεσμα, αλλά η Κίνα συνεχίζει να παίζει ένα μακρύ και περίπλοκο στρατηγικό παιχνίδι.
Ενώ μια στρατιωτική βάση μπορεί να είναι ένα πιο μακροπρόθεσμο σενάριο, η αποκάλυψη της συμφωνίας Νησιών Σολομώντα-Κίνας είχε ήδη αντίκτυπο στις προσεγγίσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στον Ειρηνικό.
Θα πρέπει να αναμένεται τώρα, ότι ο ρυθμός και η έκταση της εμπλοκής των ΗΠΑ στα νησιά του Ειρηνικού θα αυξηθεί εκθετικά. Θα πρέπει επίσης να υπάρξουν σαρωτικές μεταρρυθμίσεις στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους προσεγγίζουν τα νησιά του Ειρηνικού, προκειμένου να αποτραπεί η επανάληψη αυτής της συμφωνίας σε άλλα μέρη της περιοχής. Η ιστορία των Νήσων Σολομώντα είναι μια ιστορία που διαμορφώνεται βαθιά από τους μηχανισμούς σχεδιασμού της κινεζικής ελίτ και τις χαμένες διπλωματικές ευκαιρίες της Δύσης.
