Το πρωί εψάλη, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίας Σκέπης, επιμνημόσυνη δέηση, για την ανάπαυση των ψυχών των μαρτύρων του μικρασιατικού χαλασμού, ενώ για τα γεγονότα της εποχής και το νόημα της επετείου, μίλησε ο Αντιπεριφερειάρχης Πέλλας, Ιορδάνης Τζαμτζής. Στη συνέχεια ακολούθησε κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο Προσφυγικού Ελληνισμού.
Ακολουθεί αυτούσια η ομιλία του Αντιπεριφερειάρχη, Ιορδάνη Τζαμτζή, στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης.
Σεβασμιότατε Μητροπολίτη μα
Κύριοι Βουλευτές
Στρατηγέ
Κύριοι Δήμαρχοι
Κύριε Αστυνομικέ Διευθυντά
Κύριε Εκπρόσωπε της Πυροσβεστικής
Κυρίες και κύριοι της Τοπικής και της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης
Κυρίες και κύριοι εκπρόσωποι των Συλλόγων
Σεβαστό εκκλησίασμα
Αισθήματα δέους και συγκίνησης με διακατέχουν κάθε φορά που καλούμαι να μιλήσω για τα φοβερά γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής και την ανείπωτη συμφορά που βίωσαν οι Έλληνες της καθ’ ημάς Ανατολής.
Νιώθω ότι το αίμα που πλημμύρισε τους μαχαλάδες, εκείνα τα χρόνια του διωγμού, δεν στιγμάτισε μόνο τις ζωές των ανθρώπων που έζησαν το χαλασμό, αλλά αποτυπώθηκε και στα δικά μας κύτταρα, σαν κληρονομιά και χρέος πατροπαράδοτο.
Είμαστε βλαστοί των Ελλήνων, που ανατράφηκαν με αίμα και δάκρυα ελληνικά, στην Μικρά Ασία, τη σπαρμένη με τα ιερά οστά χιλιάδων μαρτύρων.
Αδιάψευστη παρακαταθήκη της ελληνικότητάς της, τα ερείπια των 356 Ελληνικών Πόλεων, οι οποίες καθιστούν φανερό το εύρος του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία.
Την γη αυτή αγίασαν με το αίμα και την διδασκαλία τους μεγάλες μορφές της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.
Τι κι αν μας χωρίζουν 100 χρόνια από το μαρτυρικό ξεριζωμό.
Τι κι αν γεννηθήκαμε μίλια μακριά από την Αγιοτόκο Μικρασία.
Είμαστε και εμείς Μικρασιάτες, Ανατολικοθρακιώτες, Πόντιοι, ποτισμένοι με τη φλόγα της μνήμης, που καίει μέσα μας , σαν άκαυτη βάτος, όπως γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Άξιον Εστί».
Κυρίες και κύριοι, Ημέρα ΜΝΗΜΗΣ σήμερα.
Φέτος τιμούμε τα εκατό χρόνια από την αποφράδα ημέρα που γράφτηκε η μεγαλύτερη εθνική συμφορά στην ιστορία του νεώτερου Ελληνισμού.
Τιμούμε όλους εκείνους που χάθηκαν στη Μικρασιατική καταστροφή.
Στεκόμαστε με σεβασμό μπροστά στην ιστορική μνήμη, έχοντας στο νου τις χαμένες αλλά όχι λησμονημένες πατρίδες, με την ελπίδα ότι δεν θα επαναληφθούν τα λάθη και τα πάθη , που οδήγησαν σε καταστροφές.
Αυτή η θλιβερή επέτειος είναι αφορμή για μας, να στοχασθούμε και να διδαχθούμε από τη γενναία στάση και το ανυπότακτο φρόνημα των μαρτυρικών προγόνων μας, της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης.
Μια προτροπή για αναζωογόνηση της δικής μας ιστορικής μνήμης.
Ένα κάλεσμα για αντίσταση σε όσα μάς αφανίζουν ως έθνος.
Μια υπόσχεση αδιάκοπου αγώνα για τη δικαίωση των αλησμόνητων πατρίδων και των ανθρώπων τους.
Είναι αφορμή να θυμηθούμε, ότι όλη η καθ’ ημάς Ανατολή, όπου έζησαν Έλληνες, υπήρξε κοιτίδα Ελληνικού Πολιτισμού και Ορθόδοξης Χριστιανικής Παράδοσης.
Να αποδώσουμε τιμή και σεβασμό στους μάρτυρες της ιερής θυσίας, εκατοντάδων Ορθοδόξων κληρικών και χιλιάδων απλών ανθρώπων, που αφανίστηκαν για το Χριστό και την Πατρίδα.
Να εμπεδώσουμε στην κοινή εθνική μας συνείδηση, ότι αυτή η εθνική τραγωδία θα είχε αποφευχθεί, αν δεν είχε προηγηθεί ο καταστροφικός Εθνικός Διχασμός.
Αυτός δηλητηρίασε το Έθνος μας και οδήγησε το λαό μας σε ιστορικά αδιέξοδα.
Η ιστορική μνήμη, μας υπενθυμίζει να βασιζόμαστε στην εθνική ομοψυχία και τις δικές μας δυνάμεις, μακριά από κούφιες υποσχέσεις και φρούδες ελπίδες, που σε διάφορες ιστορικές συγκυρίες, μας καλλιέργησαν ξένοι παράγοντες, με ολέθριες, συνήθως συνέπειες.
Η Μικρασιατική εκστρατεία είχε ως αποτέλεσμα πάνω από 1.500.000 Έλληνες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, αφήνοντας πίσω τους 600.000 νεκρούς και άλλους 25.000 νεκρούς μαζί και τραυματίες κατά την εκστρατεία.
Δολοφονήθηκαν, σφαγιάστηκαν, βιάστηκαν.
Προσχεδιασμένα, μελετημένα και οργανωμένα.
Και ακόμα περισσότερες ήταν οι διαλυμένες ψυχές, τα σαλεμένα λογικά, τα πληγωμένα κορμιά, οι καθημαγμένες ζωές, η πικρή προσφυγιά.
Εγκλήματα που μέχρι σήμερα ζητούν δικαίωση.
Φυσικά η Καταστροφή δεν επήλθε στα ξαφνικά.
Δεν ήταν μία απάντηση των Τούρκων στην αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στις 2 Μαΐου 1919.
Άρχισε το 1914 και ολοκληρώθηκε το 1923.
Είχε μελετηθεί από πολύ νωρίς και βασίστηκε σε ένα καλά οργανωμένο σχέδιο των Νεότουρκων.
Το προαναγγελθέν έγκλημα έθετε ως προτεραιότητα, μεταξύ άλλων, την οθωμανοποίηση δια της βίας όλων των κατοίκων.
Αργά και μεθοδικά, με εφαλτήριο τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και με τη συμπαράσταση των Γερμανών, ξεκίνησαν οι πρώτοι διωγμοί από την Ανατολική Θράκη και κορυφώθηκαν με τη Γενοκτονία στον Μικρασιατικό Πόντο.
Αποκορύφωμα της κεμαλικής αγριότητας, ήταν η ισοπέδωση της Σμύρνης και η εξόντωση του εκεί χριστιανικού πληθυσμού.
Οι κεμαλιστές κατηύθυναν όλες τις δυνάμεις τους στην επιχείρηση ολοκληρωτικού αφελληνισμού της Μικρασίας, επιδιώκοντας να μετατρέψουν το εναπομείναν μουσουλμανικό στοιχείο, σε εθνικά Τούρκους υπηκόους.
Ο ελληνισμός μετά από παρουσία 3.000 ετών στη Μικρασία εκδιώχθηκε και ξεριζώθηκε από την κοιτίδα του.
Αυτό το προαναγγελθέν έγκλημα αποτελεί παγκόσμιο μνημείο ακραίας βαρβαρότητας.
Το ελληνικό Κοινοβούλιο καθιέρωσε το 1998 ομόφωνα, τη 14η Σεπτεμβρίου ως ημέρα εθνικής μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μ. Ασίας.
Μέσα σ’ αυτά τα χρόνια ο όρος «γενοκτονία των Ελλήνων της Μ. Ασίας» συχνά αποφεύγονταν, στο πλαίσιο της ειρηνικής συνύπαρξης των δύο λαών Ελλάδας – Τουρκίας, θυσία στο βωμό της διατήρησης των καλών σχέσεων με τη γείτονα χώρα.
Αλλά η αλήθεια, φωτίζει σαν ήλιος τα ιστορικά γεγονότα, που κραυγάζουν ότι ήταν Γενοκτονία αυτό που συντελέσθηκε στη γη της Ιωνίας.
Εμείς, οφείλουμε να αντισταθούμε στη λήθη που βολεύει εκείνους που εγκλημάτησαν και προσπαθούν τώρα να διαστρεβλώσουν την ιστορία.
Τα ολέθρια γεγονότα του 1922, η οδυνηρή έκβαση της Μικρασιατικής εκστρατείας, η εξόντωση μέρους του ελληνικού πληθυσμού και η εκδίωξή του, μέσω της Συνθήκης της Λωζάνης για την ανταλλαγή των πληθυσμών, είναι μια σκληρή ανάμνηση για τους Έλληνες και δημιούργησε ένα τεράστιο κύμα προσφυγιάς προς την Ελλάδα.
Οι πρόσφυγες πέρασαν από στεριές και πέλαγα, και έφθασαν στην πατρίδα της πατρίδας τους.
Επούλωσαν πληθυσμιακά κενά και θωράκισαν αμυντικά τις περιοχές της Θράκης και της Μακεδονίας.
Ξεριζωμένοι από την Ανατολή, ρίζωσαν στη Δύση, σε χώματα δύσκολα, συχνά αφιλόξενα.
Παραμέρισαν καημούς και φόβους, όμως σκούπισαν τα δάκρυα και σήκωσαν τα μανίκια, δούλεψαν σκληρά, πρόκοψαν και μαζί με τους γηγενείς Μακεδόνες μεγαλούργησαν και οδήγησαν την Ελλάδα ψηλά.
Από την έλευση των προσφύγων στην Ελλάδα, η ελληνική οικονομία και ο πολιτισμός ωφελήθηκαν πολύ.
Το εμπόριο, τα γράμματα, οι τέχνες και οι επιστήμες που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες, έδωσαν μεγάλη δυναμική στην ανάπτυξη του τόπου.
Οι καταρρακωμένοι πρόσφυγες, αφού δοκιμάστηκαν σκληρά από τη θλίψη της απώλειας και το πένθος της καταστροφής, δόθηκαν με δημιουργική ορμή στην οικοδόμηση μιας νέας ζωής.
Αυτοί οι φιλοπρόοδοι και ευσεβείς Μικρασιάτες, Πόντιοι και Ανατολικοθρακιώτες, κατόρθωσαν όχι μόνο να ριζώσουν στη νέα τους πατρίδα, αλλά να την μπολιάσουν με πολιτισμό, με την αξιοσύνη τους και την προκοπή τους και να την αλλάξουν.
Όπλα τους, η πίστη και η θέληση.
Εξαθλιωμένοι από τις κακουχίες και τις αρρώστιες κουβάλησαν με τα χέρια τους τα σεπτά Σκηνώματα Αγίων της Μικρασίας, τις εικόνες τους, τα ιερά σκεύη, ως παρακαταθήκη στη νέα πατρίδα.
Σεβαστό εκκλησίασμα
Η φετινή χρονιά, είναι χρονιά δέησης, για τις ψυχές των νεκρών μας, που σφαγιάσθηκαν μόνο και μόνο επειδή ήταν Χριστιανοί και Έλληνες.
Τούς τιμούμε διότι συνέβαλαν δημιουργικά στη διαμόρφωση της Νεοελληνικής κοινωνίας.
Θυμόμαστε τα γεγονότα χωρίς εκδικητικότητα, χωρίς φανατισμό.
Διδασκόμαστε από την Ιστορία για να μην επαναληφθεί οποιαδήποτε γενοκτονία.
Αν εμπεδώσουμε το μάθημα που μας δίνει αυτή η μαύρη επέτειος, τότε αυτή η εθνική συμφορά που έγινε πριν από 100 χρόνια, τουλάχιστον θα μας έχει κάνει σοφότερους και καλύτερους Έλληνες.
Αντλούμε διδάγματα από την εργατικότητα, τη δημιουργικότητα και την αισιοδοξία με την οποία αναγεννήθηκαν οι πρόσφυγες, κυριολεκτικά από τις στάχτες τους.
Αγαπητές συμπολίτισσες, αγαπητοί συμπολίτες,
Οι πρόσφυγες του Ξεριζωμού γέρασαν και έφυγαν, αλλά οι μνήμες παραμένουν αγέραστες και ζωντανές εδώ και έναν αιώνα.
Και είναι αυτό το στοιχείο που μας ενώνει, μας συνέχει και διαμορφώνει τη συλλογική και εθνική μας ταυτότητα .
Η ιστορία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας είμαστε εμείς οι ίδιοι.
Πρέπει να κρατήσουμε την ιερή φλόγα της μνήμης, άσβεστη.
Χωρίς αισθήματα μίσους.
Ο δικός μας πολιτισμός, το ήθος και οι αρχές μας, δεν επιζητούν εκδίκηση.
Ζητούμε όμως την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
Ζητούμε μια συγγνώμη από την γείτονα Τουρκία.
Ζητάμε την ηθική δικαίωση και δεν θα πάψουμε να αγωνιζόμαστε μέχρι την αναγνώριση απ όλα τα κράτη της γης, της Γενοκτονίας των Ποντίων, των Μικρασιατών, των Ανατολικοθρακιωτών, όλων των Ελλήνων της Ανατολής.
«Μην ξεχνάτε τους Έλληνες» είχε γράψει ο Έρνεστ Χέμινγουέϊ, ο οποίος είχε ζήσει τη φρίκη της Μικρασιατικής Καταστροφής ως πολεμικός ανταποκριτής.
Η φράση αυτή παραμένει επίκαιρη στο χρόνο.
Παραφράζοντας θα μπορούσα να πω,
«Μην ξεχνάτε Έλληνες».
Αυτό, είναι xρέος τιμής απέναντι στους προγόνους μας που πέθαναν, για να παραμείνουν Έλληνες και Χριστιανοί.
Αιωνία η μνήμη τους. Αθάνατοι.
