Το πρωί της Κυριακής τελέστηκε επίσημη δοξολογία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Έδεσσας, στο τέλος της οποίας ο Αντιπεριφερειάρχης Πέλλας, Ιορδάνης Τζαμτζής μίλησε για τα γεγονότα εκείνης της ιστορικής περιόδου και τη σημασία του παλλαϊκού ξεσηκωμού των Ελλήνων στην έκβαση του πολέμου.
Λίγο αργότερα εψάλη επιμνημόσυνη δέηση στο Ηρώο της πόλης και κατατέθηκαν στεφάνια, στη μνήμη των θυμάτων της Εθνικής Αντίστασης.
Ομιλία του Αντιπεριφερειάρχη Πέλλας κ. Δάνη Τζαμτζή
για την Εθνική Αντίσταση
Πριν από 80 χρόνια, τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1942, εκεί στην καρδιά της Ρούμελης, η ιστορία κατέγραφε, μία από τις πιο εμβληματικές πράξεις Αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Οι ένοπλες ομάδες του Ναπολέοντα Ζέρβα και του Άρη Βελουχιώτη , κατάφεραν ένα εγχείρημα που δεν θα τολμούσαν να διανοηθούν ούτε πανίσχυροι στρατοί: Ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοποτάμου.
Ο ΕΔΕΣ και ο ΕΛΑΣ, με τη συμμετοχή και Άγγλων κομάντος, πέτυχαν ένα στόχο μείζονος στρατηγικής σημασίας.
Ο Ταγματάρχης Κρις Γουντχάουζ, αρχηγός της βρετανικής αποστολής, στο βιβλίο του «Η ιστορία ενός λαού», αναφέρει: «Μία ομάδα Βρετανών αλεξιπτωτιστών έπεσε στην Ελλάδα στο τέλος Σεπτεμβρίου 1942, για να συνεργαστεί με όσες και όποιες ένοπλες ομάδες θα έβρισκε στα βουνά.
Ήδη ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ είχαν δραστηριοποιηθεί, σε περιορισμένη κλίμακα. Συγκροτήθηκε μια δύναμη από 150 άνδρες και των δυο ομάδων υπό την γενική διοίκηση του Ναπολέοντα Ζέρβα, η οποία επιτέθηκε με επιτυχία και κατέστρεψε την γέφυρα του Γοργοποτάμου».
Η ανατίναξη της γέφυρας, έπληξε καίρια το γόητρο του Άξονα και στη συλλογική μνήμη των Ελλήνων, έχει καταγραφεί ως κορυφαία πράξη ανδρείας και υψηλού συμβολισμού.
Καθυστέρησε για αρκετές εβδομάδες τον εφοδιασμό των Γερμανών που μάχονταν στην Βόρεια Αφρική, σε μία κρίσιμη καμπή του πολέμου.
Ανύψωσε το ηθικό των Ελλήνων και καταξίωσε τον ένοπλο αγώνα στη συνείδηση των Συμμάχων.
Αφύπνισε τον ελληνικό λαό και η υπόθεση της Εθνικής Αντίστασης έλαβε μαζικό χαρακτήρα.
Πάνω απ’όλα όμως, για εμάς τους Έλληνες, ο Γοργοπόταμος έγινε διαχρονικό σύμβολο ενότητας απέναντι στον κοινό εχθρό.
Μία διαρκής υπενθύμιση του μεγαλείου της ομόνοιας, της αυταπάρνησης και της ανιδιοτέλειας, για το καλό της πατρίδας.
Για αυτό η επέτειος ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου, ορίστηκε ως ημέρα εορτασμού της Ενωμένης Εθνικής Αντίστασης.
Πόσο παράδοξος φαίνεται ο συμβολισμός της ανατίναξης του Γοργοπόταμου.
Ένα γεφύρι που ένωνε την Ελλάδα και τους Έλληνες, έπρεπε να γκρεμιστεί για να γίνει παντοτινό ορόσημο εθνικής ενότητας, όλων των Ελλήνων!
Ο Γοργοπόταμος ήταν ο καταλύτης που έδωσε το έναυσμα στους Έλληνες, για μία σειρά παράτολμων αντιστασιακών πράξεων.
Μπροστά στην τόλμη και την ανδρεία αυτών των αποφασισμένων ανθρώπων, μένουμε εκστατικοί.
Αυτούς τιμούμε σήμερα, γνωστούς και αγνώστους ήρωες του Έθνους .
Εκείνους που απαρνήθηκαν το «εγώ» και προέταξαν το «εμείς».
Τίποτα δεν στάθηκε ικανό να κάμψει το ηθικό τους. Παρά τη φοβερή πείνα, τις ασθένειες, τον ασφυκτικό έλεγχο από τις δυνάμεις κατοχής, τα πολυαίμακτα αντίποινα, εκείνοι συνέχισαν απτόητοι ,επί τέσσερα χρόνια, να αντιστέκονται στον κατακτητή, με οποιοδήποτε μέσο, με ανεξάντλητο απόθεμα ψυχής.
Κάθε μέρα ξεπηδούσαν νέες εστίες αντίστασης και η φλόγα της λευτεριάς εξαπλωνόταν σε όλη την Ελλάδα.
Το Σεπτέμβριο του 1941, ανακοινώθηκε η ίδρυση του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (ΕΔΕΣ), με στρατιωτικό αρχηγό το Στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα. Λίγο αργότερα ιδρύθηκε ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη και στη συνέχεια η ΕΚΚΑ, του συνταγματάρχη Ψαρού.
Άλλες οργανώσεις δολιοφθορών και πληροφοριών, ήταν η Μπουμπουλίνα της Λέλας Καραγιάννη, ο Κόδρος, ο Όμηρος, ο Ζεύς, η Τρίαινα, η ΠΕΑΝ, ο Μίδας, η ΠΑΝ και η Force 133 της Σύλβιας Ιωαννίδου – Αποστολίδου.
Σταδιακά το αντιστασιακό κύμα κατέκλυζε την υπόδουλη Ελλάδα απ’ άκρου εις άκρον και κάθε μέρα ξεφύτρωναν νέοι πυρήνες αντίστασης κατά του βάρβαρου κατακτητή.
Οι Γερμανοί απαντούσαν στο αυξανόμενο κύμα αντίστασης με αντίποινα, που οδήγησαν σε μαζικές εκτελέσεις αμάχων, κρατουμένων και καταστροφές πολυάριθμων χωριών.
Το σκοπευτήριο της Καισαριανής και το Επταπύργιο Θεσσαλονίκης, έχουν στοιχειώσει από το αίμα αθώων, που διάλεγαν στην τύχη οι Γερμανοί από τα στρατόπεδα πολιτικών κρατουμένων του Χαϊδαρίου και του Παύλου Μελά.
Για έναν νεκρό στρατιώτη τους, οι Γερμανοί σκότωναν 10 Έλληνες, για έναν αξιωματικό 100 και για συνταγματάρχες και στρατηγούς, ξεκλήριζαν ολόκληρα χωριά.
Ενώ το ένοπλο αντάρτικο μαχόταν με αυταπάρνηση στα βουνά, στις πόλεις και τα χωριά, ο λαός κλιμάκωνε το γενναίο αγώνα του ενάντια στους βάρβαρους κατακτητές.
Με ειρηνικές, αλλά συχνά πνιγμένες στο αίμα διαδηλώσεις, την έκδοση και διανομή εκατοντάδων αντιστασιακών εντύπων, τα συνθήματα στους τοίχους, τα σαμποτάζ.
Στον αγώνα αυτόν πρωταγωνίστησε η νεολαία μας, η οποία είχε οργανωθεί μαζικά στην Αντίσταση και, κυρίως, στην ΕΠΟΝ.
Το Φλεβάρη του 1943 η κηδεία του ποιητή Κωστή Παλαμά μεταβάλλεται σε αυθόρμητη διαδήλωση του λαού της Αθήνας, κατά των κατακτητών.
Ένα μήνα μετά, η γενική απεργία στην πρωτεύουσα ματαιώνει την επιστράτευση των Ελλήνων εργατών, οι οποίοι προορίζονταν για να σταλούν στη Γερμανία. Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, η παναθηναϊκή διαδήλωση διαμαρτυρίας εναντίον της σχεδιαζόμενης εισόδου των Βουλγάρων στη Θεσσαλονίκη, πνίγεται στο αίμα από τα γερμανικά τανκς.
Απτόητες όμως οι ομάδες της Αντίστασης, σε κάθε πόλη σε κάθε χωριό, συνέχιζαν τις δικές τους μικρές μάχες. Και όλες μαζί, αυτές οι ξεχωριστές μάχες, έφτιαχναν έναν ασίγαστο πόλεμο, που έφθειρε τις δυνάμεις του εχθρού και ανέτρεπε τα δόλια σχέδιά του.
Με επιμονή και πείσμα, αλύγιστοι και απροσκύνητοι…
Έτσι η Αντίσταση του Ελληνικού λαού ενάντια στον Φασισμό και Ναζισμό, κατέκτησε εξέχουσα θέση ανάμεσα στα κινήματα αντίστασης των λαών της Ευρώπης.
Περιλαμβάνει άπειρες πράξεις ηρωισμού και αποτέλεσε, για όλο τον κόσμο, ένα μοναδικό παράδειγμα πατριωτισμού και αυταπάρνησης.
Οι σύμμαχοι εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη τους για τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι Έλληνες στην τελική συντριβή των δυνάμεων του άξονα.
Ο Βρετανός Υπουργός Έμερυ, απευθυνόμενος στους Έλληνες αντιστασιακούς, από το BBC, έλεγε: «Με την αντίστασή σας ανατρέψατε τα σχέδια του Χίτλερ για επικράτησή του στη Μεσόγειο. Με το χρόνο που κερδίσαμε, χάρη σε σας, μπορέσαμε να σώσουμε το Ιράκ, τη Συρία και την Περσία. Ανατρέψατε τα σχέδια του Χίτλερ για την καταστροφή του Ρωσικού στρατού πριν το χειμώνα. Όχι, οι νεκροί σας δεν έπεσαν μάταια», καταλήγει ο Έμερυ.
Είναι γνωστό ότι η οργανωμένη αντίσταση των Ελλήνων κατάφερε να καθηλώσει 12 γερμανικές μεραρχίες στο ελληνικό έδαφος, επιβραδύνοντας την προέλαση των Γερμανών.
Οι ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις έδωσαν πάνω από 600 μεγάλες μάχες κατά των κατακτητών και κατάφεραν να εξοντώσουν ή να αιχμαλωτίσουν περίπου 30.000 άνδρες των στρατευμάτων κατοχής.
Η Εθνική Αντίσταση πέτυχε τελικά τον στόχο της, αποτελώντας διαχρονικό παράδειγμα ενότητας και αλληλεγγύης.
Στην Πέλλα, από τους πρώτους κιόλας μήνες της γερμανικής κατοχής οργανώθηκαν ομάδες αντίστασης σε πόλεις και χωριά.
Ενδεικτικά ας θυμηθούμε την ανατίναξη του φορτηγού τρένου στην Πετριά τον Ιούλιο του 1944, την ανατίναξη της αμαξοστοιχίας στη Βεγορίτιδα τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, όπου καταστράφηκαν 15 βαγόνια με οπλισμό και σκοτώθηκαν 60 Γερμανοί ενώ 2 αιχμαλωτίσθηκαν. Δύο μέρες αργότερα ανατίναξαν 2 αμαξοστοιχίες στο Μουχαρέμ Χάνι με 28 βαγόνια, 130 γερμανοϊταλούς νεκρούς και 70 αιχμαλώτους.
Τα αντίποινα, σε κάθε περίπτωση, ήταν τραγικά.
Πυρπόλησαν το Γραμματικό, το Μεσημέρι, την Περίκλεια, τα Τρία Έλατα, τη Λιθαριά, το Πευκωτό και τη συνοικία Βαρόσι, εδώ στην Έδεσσα. Έκαψαν το Ελευθεροχώρι και εκτέλεσαν 17 κατοίκους του, έκαναν στάχτη μεγάλο τμήμα των Γιαννιτσών και αφάνισαν 120 κατοίκους της πόλης.
Ήταν μία πράξη βάναυσης εκδίκησης από τον εχθρό, που έχανε την ψυχραιμία του, λίγο πριν σημάνουν οι καμπάνες της απελευθέρωσης.
Τότε όμως άρχιζε να διαγράφεται και ένα νέο, δραματικό κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας, ο εμφύλιος σπαραγμός.
Αυτοί οι ήρωες που ενωμένοι κατάφεραν να αλλάξουν την εξέλιξη του πολέμου, τώρα αντιμετώπιζαν ο ένας τον άλλο με αμοιβαία δυσπιστία.
Για άλλη μία φορά, η διχόνοια, που ακολουθεί διαχρονικά την ιστορική μας πορεία, τρύπωσε σαν σαράκι στις σάρκες του Ελληνισμού, κεντρίζοντας τα πλέον επικίνδυνα και καταστροφικά χαρακτηριστικά του ψυχισμού μας.
Στην μακραίωνη ιστορία της Ελλάδας, μόνο ένας ήταν ο πραγματικά ανίκητος εχθρός της. Ο διχασμός. Ο διχασμός που πυροδοτεί πολλές φορές αδελφοκτόνα πάθη και μίση.
Κυρίες και κύριοι
Η Εθνική Αντίσταση του 1941-44, είναι ένα από τα φωτεινότερα ιστορικά γεγονότα στη μακραίωνη ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Είναι η καθολική αντίσταση του Ελληνικού λαού στην υποταγή και την εξαθλίωση. Η ιστορική συνέχεια του θρυλικού Αλβανικού έπους, με θαυμαστές πράξεις, παρά τη βία ενός πανίσχυρου κατακτητή.
Η Εθνική Αντίσταση αποτελεί ιστορικό επίτευγμα της συλλογικής προσπάθειας των Ελλήνων. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά, άνθρωποι όλων των κοινωνικών στρωμάτων, κληρικοί και λαϊκοί, ενωμένοι κάτω από τη σημαία μας, έδωσαν δυναμικό παρών, στο όνομα Του Ιησού Χριστού και της Πατρίδας.
Κράτησε υψηλό το φρόνημα του λαού μας και ταπείνωσε τους ιταμούς κατακτητές από την αρχή της κατοχής.
.
Η Ελληνική Εθνική Αντίσταση περικλείει στο νόημά της, ένδοξη ιστορία, γραμμένη με ποταμούς αίματος ηρώων.
Αυτοθυσία και αδάμαστο σθένος, μπροστά στο θάνατο, για τα ιερά και όσια.
Νέοι και γέροι, γυναίκες και άνδρες προέταξαν την αξία της ελεύθερης ζωής, επιλέγοντας τη λευτεριά του θανάτου, από τον θάνατο της σκλαβιάς.
Ελληνική Εθνική Αντίσταση σημαίνει υπερηφάνεια, αλτρουισμός, φλογερή πίστη και καρδιά λιονταριού.
Κυρίες και κύριοι
Το μήνυμα της Εθνικής Αντίστασης σήμερα και πάντα, είναι ενότητα, εθνική ομοψυχία, κοινωνική συνοχή, διαρκής επαγρύπνηση για τη διαφύλαξη του πολιτεύματος της δημοκρατίας, υπεράσπιση της ιστορίας και των υψηλών ιδανικών για τα οποία αγωνίστηκαν οι ήρωες της Εθνικής Αντίστασης που σήμερα τιμούμε.
Είναι ιερό καθήκον απέναντι στους νεκρούς μας, να δεσμευτούμε και εμείς, ότι θα είμαστε όλοι μαζί, στην υπεράσπιση της Πατρίδας, της Δημοκρατίας και του Πολιτισμού μας.
Ότι θα αντισταθούμε σθεναρά απέναντι σε κάθε είδους, εσωτερική ή εξωτερική, επιβουλή.
Να δεσμευτούμε ότι θα συντρίψουμε ό,τι σκοτεινιάζει και θλίβει τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, με ενότητα και αλληλεγγύη , ομοψυχία και ήθος.
Να διεκδικήσουμε μέχρις εσχάτων την έμπρακτη αναγνώριση της Αντίστασης και της Θυσίας του μαρτυρικού και ηρωικού λαού μας και να πληρώσει η Γερμανία, τις οφειλόμενες αποζημιώσεις και επανορθώσεις.
Κανείς ποτέ δεν θα ξεχάσει τις πανάρχαιες αξίες, που μας κληροδότησαν οι ήρωες της Αντίστασης και μας κάνουν υπερήφανους και ξεχωριστούς ως Έθνος.
Έτσι μόνο θα αναπαυτούν οι ψυχές των αδικοσκοτωμένων προγόνων μας και θα γαληνέψουν τα μαρτυρικά χωριά μας.
Ζήτω η Ενωμένη Εθνική Αντίσταση
Ζήτω η Ελλάδα μας.
