Την κεντρική εισήγηση στην έναρξη του ετήσιου τακτικού συνεδρίου της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ), στη Ρόδο, πραγματοποίησε ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ, Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας.
Το διήμερο συνέδριο της ΕΝΠΕ, με τίτλο “Περιφερειακή Διακυβέρνηση – Χτίζουμε την Ελλάδα της επόμενης μέρας” έχει τρεις θεματικές ενότητες:
1.«Η μετάβαση των Περιφερειών στην Ψηφιακή Διακυβέρνηση».
2.«Οι Περιφέρειες δίπλα στους Πολίτες – Κοινωνική Συνοχή και Αλληλεγγύη».
3.«Περιφερειακή Ανάπτυξη και Χρηματοδοτικά Εργαλεία».
Βασισμένη σε αυτές τις θεματικές ενότητες ήταν και η κεντρική εισήγηση του κ. Τζιτζικώστα, ο οποίος αναφέρθηκε στην επιλογή της Ρόδου για το φετινό συνέδριο της ΕΝΠΕ, στο σύγχρονο ρόλο των Περιφερειών, στα χρηματοδοτικά εργαλεία (νέο ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης, Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων), στην ψηφιακή μετάβαση, στην κοινωνική συνοχή και στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση.
“Στη Ρόδο χτυπάει η καρδιά της ακριτικής Ελλάδας, της Ελλάδας που φυλάει Θερμοπύλες 365 μέρες τον χρόνο. Μιας Ελλάδας δυνατής και φωτεινής, που αποτελεί πηγή αισιοδοξίας για όλους μας, αλλά και υπερηφάνειας, γιατί πολύ κοντά από εδώ που βρισκόμαστε, στέκει το καμάρι του ελληνισμού, το ανατολικότερο άκρο της πατρίδας μας, το ακριτικό και υπερήφανο Καστελόριζο, το οποίο θα επισκεφθούμε τις επόμενες ημέρες στέλνοντας το ηχηρό μήνυμα ότι απ’ άκρη σ’ άκρη της πατρίδας μας, οι Περιφέρειες είναι δίπλα σε κάθε πολίτη όπου κι αν βρίσκεται και ιδιαίτερα σε εκείνους που βρίσκονται στα σύνορα της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης”, τόνισε ο κ. Τζιτζικώστας.
Μάλιστα, έστειλε σαφές μήνυμα προς την Τουρκία, τονίζοντας: “Η επιλογή της Ρόδου δεν έγινε τυχαία. Είμαστε στη Ρόδο γιατί είναι χρέος μας να έχουμε διαρκώς το βλέμμα μας στραμμένο στην ελληνική περιφέρεια. Γιατί στην ελληνική περιφέρεια χτυπά η καρδιά της Ελλάδας, πόσο μάλλον σε περιοχές όπως το Νότιο Αιγαίο, που είναι τα σύνορα της χώρας και της Ευρώπης και ιδιαίτερα τώρα, στις δύσκολες, γεμάτες κινδύνους εποχές. Γιατί τέτοιες εποχές ζούμε. Με έναν γείτονα που κινείται στα όρια του παραλογισμού. Έναν παραλογισμό που τον έζησα προσωπικά, όταν οι τουρκικές αρχές μου απαγόρευσαν την είσοδο στη χώρα τους χωρίς κανέναν λόγο. Και αυτό που όφειλα να απαντήσω και απάντησα, για λογαριασμό όλων των Ελλήνων, είναι ότι η Ελλάδα τέτοιες προσβολές δεν τις δέχεται, ότι η αξιοπρέπεια των Ελλήνων είναι αδιαπραγμάτευτη. Είμαστε μια χώρα ευρωπαϊκή, ειρηνική, φιλόξενη και φιλική, όμως στα εθνικά μας δίκαια δεν κάνουμε βήμα πίσω”.
Ο ρόλος των Περιφερειών
Ο κ. Τζιτζικώστας αναφερόμενος στο σύγχρονο ρόλο των Περιφερειών υπογράμμισε ότι “το συνέδριο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας πραγματοποιείται σε μία περίοδο που αντιμετωπίζουμε μεγάλες προκλήσεις, όπου η κάθε μία πρόκληση, προέρχεται από την προηγούμενη και γεννάει την επόμενη και επηρεάζουν τη ζωή και την καθημερινότητα όλων μας. Οι Περιφέρειες όμως έχουμε και τη δύναμη και τον τρόπο να πάμε μπροστά. Και σήμερα, εδώ από την Ρόδο, αυτό το μήνυμα στέλνουμε, το μήνυμα ότι η επόμενη μέρα της Ελλάδας μπορεί να χτιστεί μόνο με τις Περιφέρειες στο επίκεντρο. Κι αυτό θα το πετύχουμε όχι με ευχολόγια και φιλικά χτυπήματα στην πλάτη. Αλλά με συγκεκριμένο σχέδιο και συγκεκριμένο πλάνο. Χρειάζονται αλλαγές, τις οποίες οι 13 Περιφέρειες της χώρας έχουμε αποδείξει ότι ξέρουμε και μπορούμε να υλοποιούμε, αλλάζοντας κάθε τόπο από κάτω προς τα πάνω και τελικά συνολικά τη χώρα. Γιατί οι Περιφέρειες είναι ακριβώς αυτό: Ο θεσμός που βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες. Που λογοδοτεί απευθείας σ’ αυτούς. Που ξέρει καλύτερα τις ανάγκες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε περιοχής. Που απέδειξε σε όλες τις κρίσεις ότι είναι πυλώνας σταθερότητας και αποτελεσματικότητας”.
Νέο ΕΣΠΑ
Για την περιφερειακή ανάπτυξη και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ και Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας σημείωσε πως τα κύρια είναι τρία: Νέο ΕΣΠΑ 2021 – 2027, Ταμείο Ανάκαμψης και Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Ο κ. Τζιτζικώστας αναφερόμενος στο νέο ΕΣΠΑ επισήμανε ότι “τα νέα Περιφερειακά Προγράμματα έχουν δύο πολύ σημαντικές παραμέτρους: Πρώτον, είναι τα μεγαλύτερα Περιφερειακά Προγράμματα που έγιναν ποτέ. Και δεύτερον, με τη μακρά διαβούλευση που προηγήθηκε της έγκρισης των Περιφερειακών Προγραμμάτων, καταφέραμε να έχουμε πλέον μία σαφή περιγραφή του ‘ποιος κάνει τι’ σε σχέση και με τα Τομεακά Προγράμματα, γεγονός που μας επιτρέπει σήμερα, να είμαστε έτοιμοι στην πρώτη γραμμή, στην αφετηρία του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027”.
Σημείο κλειδί για την αξιοποίηση των πόρων του νέου ΕΣΠΑ, τόνισε ο Περιφερειάρχης, είναι η συνεργασία: “Έχοντας αντλήσει μεγάλη εμπειρία και σημαντικά διδάγματα από τις προηγούμενες Προγραμματικές Περιόδους, αλλά και κοιτώντας μπροστά, μπορώ με βεβαιότητα να σας πω ότι το πιο βασικό, το πιο κρίσιμο στοιχείο και στο νέο ΕΣΠΑ είναι η συνεργασία. Η συνεργασία των Περιφερειών με τους Δήμους, τους οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς. Η συνεργασία μας με τα Υπουργεία ανά τομέα πολιτικής. Η συνεργασία μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η συνεργασία είναι το κλειδί. Και για να μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί η συνεργασία πρέπει να βασίζεται πάνω σε κοινές αρχές, που είναι αποδεκτές από όλα τα μέρη. Ο προγραμματισμός, η διαφάνεια, η απλοποίηση του συστήματος διαχείρισης των προγραμμάτων, ο απεγκλωβισμός από άσκοπες γραφειοκρατικές εμμονές, αλλά και η κατανόηση των αναγκών και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε Περιφέρειας, συνιστούν αυτό το πλαίσιο αρχών. Και θέλω να σταθώ ειδικά σε αυτό το τελευταίο, καθώς η γνώση των τοπικών αναπτυξιακών ζητημάτων και αναγκών που έχουν οι 13 Περιφέρειες της χώρας και η οικοδομημένη σταθερή σχέση εμπιστοσύνης με τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους αποτελούν τα μεγάλα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, ώστε να αξιοποιήσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά τους ευρωπαϊκούς πόρους και τα χρήματα αυτά να μπορέσουν να φτάσουν παντού, να πιάσουν τόπο, σε κάθε πόλη, γειτονιά, χωριό και νησί, να δουν οι πολίτες καθαρά και άμεσα αποτελέσματα”.
Ταμείο Ανάκαμψης και ΠΔΕ
Αναφορικά με το Ταμείο Ανάκαμψης και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ο κ. Τζιτζικώστας άσκησε κριτική, τονίζοντας ότι στο μεν Ταμείο Ανάκαμψης δεν έχει επιτευχθεί ο ενεργός ρόλος των Περιφερειών στο σχεδιασμό και την υλοποίησή του, όπως γίνεται με τους πόρους του ΕΣΠΑ, στο δε ΠΔΕ η χρηματοδότηση πρέπει να επανέλθει στα επίπεδα που ήταν πριν τις περικοπές, προτείνοντας τη συγκρότηση Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου.
“Το ΕΣΠΑ είναι ένα εθνικό πρότυπο συνεργασίας και αποτελεσματικότητας μεταξύ των Περιφερειών, της Πολιτείας, των Δήμων και των φορέων. Είναι ένα πρότυπο που πρέπει να επεκταθεί σε όλα τα πεδία και ένα σημαντικό πεδίο εφαρμογής θα ήταν το Ταμείο Ανάκαμψης, στο οποίο όμως ο μέχρι τώρα επιβεβλημένος ρόλος των Περιφερειών δεν είναι στο επιθυμητό επίπεδο. Και λέω επιβεβλημένος γιατί πιστεύουμε ότι με τον ενεργό ρόλο των Περιφερειών στο σχεδιασμό και την υλοποίηση θα εξασφαλίσουμε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης: θα λειτουργήσει συνδυαστικά και συμπληρωματικά με το νέο ΕΣΠΑ, κάθε έργο θα ενταχθεί στο κατάλληλο χρηματοδοτικό μέσο και θα πετύχουμε την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση όλων των πόρων. Έτσι τα χρήματα θα πιάσουν τόπο, θα φτάσουν σε κάθε οικογένεια, θα δημιουργήσουν βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη στη χώρα. Σε διαφορετική περίπτωση, όπως ήδη διαφαίνεται, έργα που είναι αναγκαία και αποτελούν προτεραιότητα για κάθε Περιφέρεια δεν θα χρηματοδοτηθούν και δεν θα μπορέσουν να ενταχθούν σε κανένα άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο. Και η Κυβέρνηση οφείλει να αναθεωρήσει άμεσα αυτή της την επιλογή”, σημείωσε ο κ. Τζιτζικώστας.
Ο Περιφερειάρχης αναφορικά με το ΠΔΕ τόνισε: “Στο τρίτο βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το επόμενο βήμα που πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα είναι η συγκρότηση του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου και εδώ, η θέση των 13 Περιφερειών της χώρας είναι ξεκάθαρη: Η χρηματοδότηση των Περιφερειών από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων πρέπει να επανέλθει στα επίπεδα που ήταν πριν τις περικοπές. Κι αυτό γιατί μέσα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων χρηματοδοτούμε την ίδια τη λειτουργία των Περιφερειών, αλλά και σημαντικά έργα και παρεμβάσεις, που περιλαμβάνουν και τομείς, η αρμοδιότητα των οποίων μεταφέρθηκε από την κεντρική Πολιτεία στις Περιφέρειες, χωρίς ποτέ να μεταφερθούν οι αντίστοιχοι απαραίτητοι πόροι”.
Ψηφιακή μετάβαση
Για το ζήτημα της Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο κ. Τζιτζικώστας υπογράμμισε ότι “η ψηφιακή μετάβαση είναι ένας τομέας, που τα τελευταία χρόνια έγιναν άλματα, λόγω και των νέων αναγκών που δημιούργησε η υγειονομική κρίση. Θυμίζω ότι σε χρόνο μηδέν καταφέραμε να μετατρέψουμε τις Περιφέρειες σε e-Περιφέρειες για να εξυπηρετήσουμε τους συμπολίτες μας και τις τοπικές επιχειρήσεις. Και το βασικό δίδαγμα από αυτή την δύσκολη εμπειρία είναι πως μπορούμε να προχωράμε μπροστά με ταχύτατα βήματα και ότι το στοίχημα είναι να συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό, ακόμα και όταν δεν υπάρχει κάποια απειλή, όπως αυτή του κορωνοϊού. Κι αυτό ακριβώς κάνουμε σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Έχουμε ξεκινήσει τη ψηφιοποίηση των αρχείων των Περιφερειών. Έχουμε χρηματοδοτήσει την ψηφιακή αναβάθμιση επιμελητηρίων και πανεπιστημίων. Έχουμε ήδη εντάξει εκατοντάδες ψηφιακές υπηρεσίες της λειτουργίας των Περιφερειών στο gov.gr και ο κοινός στόχος είναι το 2023 να εντάξουμε σχεδόν το σύνολο των υπηρεσιών, ώστε οι συμπολίτες μας, οι επαγγελματίες και οι επιχειρηματίες να διεκπεραιώνουν ολοένα και περισσότερες υποθέσεις ηλεκτρονικά, χωρίς γκισέ, ουρές, ταλαιπωρία και γραφειοκρατία”.
Κοινωνική συνοχή
“Η κοινωνική συνοχή βρίσκεται στον πυρήνα της φιλοσοφίας μας και των προτεραιοτήτων μας. Ειδικά τώρα που η ακρίβεια, ο πληθωρισμός και η ενεργειακή κρίση δεν αφήνουν καμία οικογένεια στη χώρα ανεπηρέαστη, οι 13 Περιφέρειες της χώρας θα είναι δίπλα σε κάθε πολίτη και θα στηρίξουν με όσα μέσα και δυνατότητες διαθέτουν, κάθε ευάλωτο συμπολίτη μας, όπως όλα αυτά τα χρόνια, σε διαδοχικές κρίσεις που αντιμετωπίσαμε: Και στην οικονομική κρίση, που κρατήσαμε όρθια την κοινωνία. Και στην υγειονομική κρίση, που στηρίξαμε τα νοσοκομεία, τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις. Αλλά και τώρα, στην ενεργειακή κρίση, έχοντας ήδη αναπτύξει ένα πλέγμα δράσεων ενεργειακής διαφοροποίησης, αυτονομίας και μείωσης του κόστους, οι Περιφέρειες προχωρούμε: Στην ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών νοικοκυριών με χαμηλά εισοδήματα, νοσοκομείων, σχολείων, δημοσίων κτιρίων και αθλητικών εγκαταστάσεων. Στην αντικατάσταση με λαμπτήρες led του ηλεκτροφωτισμού στο οδικό δίκτυο ευθύνης μας. Στην παράδοση ηλεκτροκίνητων απορριμματοφόρων και οχημάτων στους Δήμους. Στη δημιουργία σταθμών φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων. Και στη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους”, τόνισε ο κ. Τζιτζικώστας.
Ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ υπογράμμισε ότι οι προτεραιότητες των 13 Περιφερειών της χώρας για τη στήριξη της κοινωνικής συνοχής είναι:
–Η ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών στην παιδεία και την υγεία, με κατασκευή νέων σχολείων και νοσοκομείων.
–Οι ίσες ευκαιρίες για όλους τους πολίτες στην κατάρτιση, τη δια βίου μάθηση και την απασχόληση, με ειδικά προγράμματα για όλους.
–Η στήριξη και χρηματοδότηση του σπουδαίου έργου των κοινωνικών ιδρυμάτων.
–Η διασφάλιση της λειτουργίας υπνωτηρίων, δομών φροντίδας ατόμων τρίτης ηλικίας και δομών για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες.
–Η διασφάλιση της λειτουργίας δομών που υποστηρίζουν παιδιά και κακοποιημένες γυναίκες.
–Η πρόσβαση σε τρόφιμα, αγαθά και είδη πρώτης ανάγκης των πιο ευάλωτων συνανθρώπων μας.
“Κεντρική μας επιλογή είναι αυτή: Δεν θα αφήσουμε κανένα συμπολίτη μας μόνο, κανέναν πίσω”, είπε χαρακτηριστικά ο Περιφερειάρχης.
Περιφερειακή Διακυβέρνηση
Για το στοίχημα της μετάβασης από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση, ο κ. Τζιτζικώστας τόνισε ότι μείζον θέμα είναι η υποστελέχωση των περιφερειακών υπηρεσιών, ενώ δήλωσε ότι πλέον είναι απαραίτητη η κατάργηση των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων: “Σε αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο είναι πολύ σημαντικό ότι οι Περιφέρειες της χώρας έχουμε δίπλα μας αξιόπιστους συνομιλητές, και αναφέρομαι φυσικά στην ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, στον Υπουργό Μάκη Βορίδη και τον Αναπληρωτή Υπουργό Στέλιο Πέτσα. Η συνεργασία μας είναι στενή και εποικοδομητική, καθώς μαζί κάνουμε σημαντικά βήματα μπροστά. Υπάρχουν φυσικά, πολλά ακόμα ανοιχτά ζητήματα, για τα οποία πρέπει να κινηθούμε ταχύτερα και αποτελεσματικότερα, με κορυφαίο ζήτημα την υποστελέχωση των Περιφερειών. Αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να λυθεί και να λυθεί άμεσα, χθες. Γατί είναι μία βόμβα στα θεμέλια της λειτουργίας των Περιφερειών. Ταυτόχρονα όμως, πιστεύω ότι έχουν ωριμάσει πλέον οι συνθήκες για να κάνουμε στην πατρίδα μας, το επόμενο μεγάλο βήμα: Την αλλαγή του διοικητικού μοντέλου της χώρας. Τη μετάβαση από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Με απευθείας έσοδα στις Περιφέρειες. Με οικονομική ανεξαρτησία και πλήρη θεσμική θωράκιση. Με ενίσχυση του πολιτικού ρόλου των Περιφερειών. Με έλεγχο από μία και μόνη αρχή για τη νομιμότητα και όχι τη σκοπιμότητα των δαπανών. Και βέβαια, με ξεκάθαρες, κάθετες αρμοδιότητες, που θα αποτυπώνονται στο πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο για την αυτοδιοίκηση, το οποίο πρέπει να προχωρήσει άμεσα σε πλήρες ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων και κατάργηση -επιτέλους- των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Μια δέσμευση της Κυβέρνησης, που περιμένουμε να γίνει πράξη. Ο κομβικός ρόλος των Περιφερειών και των Δήμων στις υποδομές, την ανάπτυξη, το περιβάλλον, τις ψηφιακές υπηρεσίες, την κοινωνική συνοχή, την αντιμετώπιση της κλιματική αλλαγή και της ενεργειακής κρίσης, αποτυπώνεται και αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο, από το γεγονός ότι: το 50% των δημοσίων επενδύσεων, το 30% των δημοσίων δαπανών, το 90% των δράσεων για το περιβάλλον και συνολικά το 70% όλων των δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πραγματοποιούνται από τις Περιφέρειες και τους Δήμους. Ο αντίκτυπος των έργων και των δράσεων των Περιφερειών και των Δήμων αγγίζει απευθείας τους πολίτες και τις τοπικές κοινωνίες”.
Ολοκληρώνοντας την κεντρική εναρκτήρια εισήγηση του συνεδρίου, ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ τόνισε: “Γύρω μας συμβαίνουν κοσμογονικές αλλαγές. Τα πάντα αλλάζουν ραγδαία σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι Έλληνες όμως έχουμε μάθει στις μεγάλες προκλήσεις. Όπως λέει και ο Οδυσσέας Ελύτης: ‘Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε μπήκαμε μέσ’ στα όλα και περάσαμε’. Αρκεί να είμαστε ενωμένοι. Αρκεί να απελευθερώσουμε τις υγιείς δυνάμεις του τόπου μας. Που είναι πολλές, είναι ισχυρές και είναι η πλειοψηφία. Και όλοι μαζί μπορούμε να κάνουμε πράξη το όραμά μας για την Ελλάδα της επόμενης ημέρας. Τη σύγχρονη Ελλάδα που αντανακλά τον καλύτερό μας αυτό. Οι 13 Περιφέρειες της χώρας είναι εδώ, είναι στην πρώτη γραμμή, είναι μπροστά σε κάθε πρόκληση, δίπλα σε κάθε πολίτη. Αυτό τον τόπο θα τον πάμε μπροστά. Έχουμε δεσμευτεί και όλοι μαζί θα τα καταφέρουμε”.
