Ανακοίνωση για την Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης της Αυτοκτονίας 2015 εξέδωσε το Τμήμα Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Κατά της Αυτοκτονίας είναι σε ελεύθερη απόδοση «Προσεγγίστε και Σώστε Ζωές» (Reaching Out and Saving Lives).
Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Αυτοκτονίας καθιερώθηκε να τιμάται κάθε χρόνο στις 10 Σεπτεμβρίου, από το 2003, με αφορμή την έναρξη της συνεργασίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Διεθνούς Συνεργασίας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας (International Association for Suicide Prevention – IASP). Στόχος της επετείου είναι η παγκόσμια αφύπνιση και η ενημέρωση του κοινού για το σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο της αυτοκτονίας.
Το φετινό θέμα επικεντρώνεται στην προσέγγιση του ατόμου σε κίνδυνο και στην προσπάθεια στήριξης του καθώς και στα προληπτικά εκείνα μέτρα που μπορούν να ληφθούν τόσο για τον γενικό πληθυσμό όσο και για τις ευάλωτες, σε αυτοκτονικές τάσεις, ομάδες πληθυσμού (π.χ. κρατούμενοι, πρόσφυγες, μετανάστες, σεξουαλική διαφορετικότητα κλπ.), με τη διαφορά ότι η προσέγγιση πρέπει να γίνεται ενεργητικά. Η ενεργητική προσέγγιση προϋποθέτει εμπλοκή στο πρόβλημα με υποστηρικτικό και όχι επικριτικό τρόπο.
Η απομόνωση αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονίας ενώ αντίθετα η ισχυρή κοινωνική σύνδεση είναι προστατευτική. Κατά τον ΠΟΥ, η αυτοκτονία είναι μείζον πρόβλημα Δημόσιας Υγείας σε χώρες με υψηλό εισόδημα και μία αναδυόμενη απειλή για τις χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ:
Πάνω από 800.000 άνθρωποι πεθαίνουν από αυτοκτονία κάθε χρόνο.
Η αναλογία των αυτοκτονιών είναι παραδοσιακά μεγαλύτερη στους ηλικιωμένους άνδρες άνω των 70 ετών, ενώ παρουσιάζεται αυξητική τάση στους νεότερους ανθρώπους οι οποίοι αποτελούν τώρα ομάδα υψηλού κινδύνου.
Μια προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για αυτοκτονία στο γενικό πληθυσμό.
Η αυτοκτονία είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου για τις ηλικίες 15-29 ετών.
Το 75% των αυτοκτονιών αφορούν μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος χώρες.
Ο δείκτης «παγκόσμιας» θνητότητας είναι 16 ανά 100.000 άτομα και αυτό αντιστοιχεί περίπου σε ένα θάνατο κάθε 40 δευτερόλεπτα.
Η κατάποση φυτοφαρμάκων, ο απαγχονισμός και τα πυροβόλα όπλα είναι οι πιο κοινές μέθοδοι αυτοκτονίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στην αυτοκτονία παίζουν ρόλο ένα σύνολο από παράγοντες όπως ψυχολογικοί, κοινωνικοί, βιολογικοί, πολιτιστικοί και περιβαλλοντικοί οι οποίοι αλληλεπιδρούν. Οι ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη και άλλες διαταραχές της διάθεσης, οι συνέπειες από τη χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, ένα ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης στην παιδική ηλικία και η κοινωνική απομόνωση, παίζουν κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη της αυτοκτονικής συμπεριφοράς.
Η φτώχεια, η ανεργία, η απώλεια αγαπημένων προσώπων, η κατάρρευση σχέσεων, νομικά προβλήματα, προβλήματα στην εργασία κλπ., αναγνωρίζονται διεθνώς ως προδιαθεσικοί παράγοντες κινδύνου για τα ευάλωτα άτομα.
Για την Ελλάδα, ο αριθμός των θανάτων από αυτοκτονίες όπως αυτές χαρακτηρίστηκαν από τις Ιατροδικαστικές και Ανακριτικές Αρχές ανήλθε σε 508 για το έτος 2012, έναντι των 477 το 2011 (αύξηση 7%). Οι άντρες υπερτερούν. Δηλαδή ο δείκτης θνητότητας από 4,77 ανά 100.000 κατοίκους που ήταν το 2011 αυξήθηκε σε 5,08 ανά 100.000 κατοίκους το 2012 (ΕΛΣΤΑΤ) ωστόσο είναι ένας από τους μικρότερους στην Ευρωπαϊκή Ένωση μαζί με την Κύπρο. Κατά την Εurostat, ο δείκτης θνητότητας για την αυτοκτονία στην ΕΕ το έτος 2012 ήταν 11,72 ανά 100.000 πληθυσμού.
Σύμφωνα με το Κέντρο Πρόληψης της Αυτοκτονίας «Κλίμακα», που είναι ο εθνικός αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην IASP, ως πρώτη αιτία καταγράφονται και το 2013 και το 2014, τα ψυχολογικά προβλήματα ενώ ακολουθούν τα οικονομικά προβλήματα. Ο πρώτος παράγοντας αύξησης του ποσοστού των αυτοκτονιών είναι η ανεργία και ακολουθεί η καθυστέρηση στην αποπληρωμή των δόσεων των δανείων. Από την Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος ανακοινώθηκε ότι για το 2014 αποτράπηκαν 261 περιπτώσεις πρόθεσης αυτοκτονίας.
Η Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης της Αυτοκτονίας παρέχει μια ευκαιρία σε όλους τους φορείς στον τομέα της υγείας, της εκπαίδευσης, της εργασίας, των επιχειρήσεων, της πολιτικής και των μέσων ενημέρωσης να ενώσουν τις δυνάμεις τους ώστε τα προγράμματα πρόληψης των αυτοκτονικών τάσεων να είναι ολοκληρωμένα και με ενιαία προσέγγιση.
Το κυριότερο προληπτικό μέτρο είναι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των ψυχικών παθήσεων. Ένα άλλο προληπτικό μέτρο είναι η ευαισθητοποίηση σχετικά με το πρόβλημα, ειδικών επαγγελματικών ομάδων που θα παίξουν ενεργό ρόλο στην έγκαιρη αναγνώριση του αυτοκαταστροφικού ατόμου(π.χ εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι στην πρωτοβάθμια περίθαλψη κλπ.). Η εφαρμογή των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας για την ανάπτυξη συμπεριφορών μακριά από εξαρτήσεις είναι ένα ισχυρό όπλο της πρόληψης. Τα προγράμματα αγωγής υγείας για τις εξαρτήσεις είναι ένας τομέας που δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με το τμήμα Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Υγείας.
Στο Σχέδιο Δράσης για την Υγεία του ΠΟΥ και ειδικότερα για την Ψυχική Υγεία 2013-2020, τα κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί να εργαστούν για να πετύχουν τον στόχο που είναι η μείωση των αυτοκτονιών στις χώρες κατά 10% μέχρι το 2020.
